Ιερά Μονή Αγίου Βλασίου Τρικάλων Κορινθίας

Ένα ιστορικό μοναστήρι και ένα λαοφιλές προσκύνημα της ορεινής Κορινθίας 

Η ιστορική ιερά μονή του θαυματουργού Αγίου Βλασίου
μέσα στην ομορφιά του χιονισμένου τοπίου

Σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από την Άνω Συνοικία των Τρικάλων Κορινθίας και σε υψόμετρο 1.400μ. στην πλαγιά του όρους Κυλλήνη (Ζήρεια) βρίσκεται κτισμένη η ιστορική ιερά μονή του Αγίου Βλασίου. Η παλαίφατη αυτή ιερά μονή, η οποία διαδραμάτισε έναν σπουδαιότατο πνευματικό και καθοδηγητικό ρόλο στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αποτελεί ένα λαοφιλές προσκύνημα της ιστορικής και ευλογημένης κορινθιακής γης με μεγάλη θαυματουργική παράδοση. 

Πανοραμική άποψη της ιεράς μονής του Αγίου Βλασίου
μέσα στο μαγευτικό ελατόφυτο τοπίο της Ζήρειας

Η ίδρυση της περιώνυμης αυτής ιεράς μονής της ορεινής Κορινθίας, για την οποία δεν μας έχουν διασωθεί γραπτές μαρτυρίες για το ακριβές έτος της ιδρύσεώς της, συνδέεται με την εύρεση της θαυματουργής εικόνος του Αγίου Βλασίου σε σπήλαιο, το οποίο βρίσκεται σε πελώριο και απότομο βράχο και σε απόσταση 500μ. από το σημερινό μοναστήρι. Σύμφωνα με τον ιστορικό Σταύρο Κουτίβα κάποιος ασκητής βρήκε την εικόνα του Αγίου και ανήγειρε γύρω στο 1300-1400 το πρώτο ναΰδριο, ενώ τον 17ο αιώνα κτίσθηκε ο σημερινός ναός της μονής. Ενδιαφέρον έχει και η ιστορούμενη από τους κατοίκους των Τρικάλων τοπική παράδοση, σύμφωνα με την οποία το δυνατό φως, το οποίο εξέπεμπε το σπήλαιο, οδήγησε κάποιους να κρεμαστούν με σχοινιά και να ανακαλύψουν τη θαυματουργή εικόνα του Αγίου Βλασίου και στη συνέχεια να κτίσουν τον πρώτο ναό προς τιμήν του. Η παράδοση διηγείται επίσης ότι η αρχική πρόθεση ήταν να κτισθεί ο ναός στη θέση «Καμπαναριό» της Άνω Συνοικίας των Τρικάλων, αλλά ο Άγιος Βλάσιος παρουσιάστηκε στον ύπνο του πρωτομάστορα και του υπέδειξε να κτίσει τον ναό απέναντι από τον βράχο, στον τόπο δηλαδή όπου ευρέθηκε η εικόνα. 

Η διαστάσεων 1μ. Χ 60 εκ. θαυματουργή εικόνα του αγίου Βλασίου στο καθολικό της μονής. Φέρει θαυμάσια αργυρή επένδυση και πολυάριθμα αφιερώματα.

Η ευρεθείσα στο σπήλαιο φορητή εικόνα του θαυματουργού ιεράρχου της Σεβάστειας της Μ. Ασίας, η οποία αποδίδει αριστουργηματικά τη μορφή του αγίου, είναι διαστάσεων 30Χ25εκ. και επαργυρώθηκε το 1829 με δαπάνη της οικογένειας Χ.Ι. Παπαλέκα. Η εφέστια αυτή εικόνα εκτίθεται σε προσκύνηση στις δύο ετήσιες πανηγύρεις της μονής, στις 11 Φεβρουαρίου επ’ ευκαιρία της εορτής του Αγίου Βλασίου και στις 14 Σεπτεμβρίου επ’ ευκαιρία της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Στο καθολικό της μονής φυλάσσεται και η διαστάσεων 1μ. Χ 60εκ. εικόνα του Αγίου Βλασίου, στην οποία ο θαυματουργός άγιος εικονίζεται ένθρονος, ενώ στο κάτω μέρος της εικόνος υπάρχουν παραστάσεις από τον βίο του. Η φορητή αυτή εικόνα, η οποία επαργυρώθηκε το 1920 με δαπάνη του Παναγιώτου και της Μαρίας Β. Νικολοπούλου, κοσμείται με εγκόλπιο του Μητροπολίτου Κορίνθου και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Αντιβασιλέως Δαμασκηνού Παπανδρέου. Οι δύο αυτές φορητές εικόνες προσκυνούνται μαζί και με τα φυλασσόμενα σε ειδική λειψανοθήκη ιερά λείψανα του Αγίου Βλασίου και άλλων αγίων από τους πολυάριθμους χριστιανούς, που καταφθάνουν στη μονή από ολόκληρη την Ελλάδα. Το γεγονός αυτό καθιστά την ιστορική ιερά μονή του Αγίου Βλασίου στα Τρίκαλα Κορινθίας ως το σπουδαιότερο στην πατρίδα μας λατρευτικό κέντρο τιμής του θαυματουργού αγίου της μακρινής Σεβάστειας της Μ. Ασίας. 

Το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού της μονής

Το καθολικό της μονής κοσμείται με εξαιρετικής τέχνης μεταβυζαντινό ξυλόγλυπτο τέμπλο, που χρονολογείται τον 18ο αιώνα, οι δε θαυμάσιες φορητές εικόνες του τέμπλου αποτελούν έργα του εργαστηρίου των αδελφών Σκορδίλη στο Αίγιο και χρονολογούνται τον 17ο αιώνα. Αξιομνημόνευτο είναι και το παλαιό βιβλίο της βιβλιοθήκης της μονής, το οποίο περιέχει τις αντιγραφείσες το έτος 1867 ακολουθίες του Αγίου Μακαρίου του Νοταρά Αρχιεπισκόπου Κορίνθου και του Αγίου ιερομάρτυρος Βλασίου Αρχιεπισκόπου Σεβαστείας. 

Άγιος Βλάσιος ο τιμώμενος με την
ομώνυμη ιερά μονή στα Τρίκαλα
 Κορινθίας άγιος της Σεβάστειας

Η μονή του Αγίου Βλασίου έφτασε σε ιδιαίτερα μεγάλη ακμή και μάλιστα κατέστη σταυροπηγιακή σύμφωνα και με το σωζόμενο του έτους 1716 σιγίλλιο του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίου του Γ΄, σύμφωνα με το οποίο επικυρωνόταν η σταυροπηγιακή αξία του μοναστηριού. Είναι ενδεικτικό ότι η μονή διέθετε σημαντική κτηματική περιουσία, πολλούς μοναχούς και δύο μετόχια, τον ναό της Παναγίας Καθολικής στην Κάτω Συνοικία των Τρικάλων και τη σημερινή γυναικεία μονή της Παναγίας Κορυφής (Κορφιωτίσσης) στο Καμάρι Κορινθίας, η οποία αποτελεί αξιόλογο θεομητορικό προσκύνημα της περιοχής. Σημαντικότατος και πολύτιμος υπήρξε ο πνευματικός και αφυπνιστικός ρόλος της μονής κατά τη διάρκεια της σκοτεινής περιόδου της Τουρκοκρατίας, αφού εκεί κατέφευγαν τα παιδιά για να μάθουν γράμματα και εκεί το 1818 μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία οι προύχοντες των Τρικάλων και κατέστρωσαν τα επαναστατικά τους σχέδια. 

Το κωδωνοστάσιο της μονής 
(Φωτογραφία από το λεύκωμα 
της Δήμητρας Καμαρινού 
Ορεινή Κορινθία)

Η ακμή και η πνευματική λάμψη της μονής διακόπηκε αμέσως μετά από την απελευθέρωση της Ελλάδος και κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα, αφού με εισήγηση του Ανδρέα Σπ. Νοταρά η μονή καταργήθηκε και έγινε μετόχιο του ναού του Αγίου Νικολάου της Άνω Συνοικίας των Τρικάλων. Μάλιστα κατά την απογραφή του 1846 η μονή φέρεται ως διαλελυμένη με την περιουσία της να βρίσκεται πλέον στα χέρια των Νοταραίων. Ένας ενάρετος και ευσεβής μοναχός, ονόματι Νικόδημος από τη Βάλτσα της Κορινθίας, έμεινε στη μονή και τη συντηρούσε μέχρι και τον θάνατό του το 1898. Στη συνέχεια ήρθε στη μονή ο μοναχός Παντελεήμονας, ο οποίος σύμφωνα με την προφορική παράδοση έφυγε τρελός και ξυλοκοπημένος από τον ίδιο τον άγιο. Από το 1918 μέχρι και το 1924 μόνασε ο Τρικαλίτης Δομέτιος Κασσόρης, επί των ημερών του οποίου και συγκεκριμένα το 1918 έγινε η ανακαίνιση του ιερού ναού της μονής, όπως μαρτυρεί η σχετική επιγραφή, καθώς και η διακόσμησή του με αγιογραφίες του Ν. Σαντοριναίου. Το 1924 ανέλαβε το ιστορικό μοναστήρι η ηγουμένη Θέκλα Σταυροπούλου, η οποία χάρη στο άοκνο ενδιαφέρον της, συντέλεσε στο να αναγνωρισθεί το 1928 επισήμως η μονή ως γυναικεία με απόφαση του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Την ηγουμένη Θέκλα διαδέχθηκε η Βλασία Μάρκου και το 1968 εγκαταστάθηκε στη μονή νέα αδελφότητα με ηγουμένη την Ευφροσύνη Γλίτση, η οποία έχει επιδείξει ιδιαίτερο ζήλο για την ανακαίνιση και την εύρυθμη λειτουργία της μονής. Ήδη έχουν ανεγερθεί δύο παρεκκλήσια, νέα πτέρυγα κελλίων και έχει διαμορφωθεί η είσοδος της μονής. 

Η φυλασσόμενη στη μονή λειψανοθήκη
με τα ιερά λείψανα του Αγίου Βλασίου
και άλλων αγίων

Πλούσια είναι και η θαυματουργική παράδοση της μονής, αφού αναρίθμητα είναι τα θαύματα που έχει επιτελέσει και εξακολουθεί ακόμη και στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς να επιτελεί με τη χάρη του Θεού ο Άγιος Βλάσιος, ο οποίος σύμφωνα με το συναξάριό του θεωρείται ο θεραπευτής των νοσημάτων του λαιμού και του λάρυγγα, αλλά και ο μεγάλος ιατρός για τις βαριές ασθένειες σύμφωνα με τις διηγήσεις των κατοίκων των Τρικάλων, οι οποίοι μαρτυρούν ακόμη και θεραπείες άρρωστων ζώων. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από τα πάμπολλα αφιερώματα των πιστών, τα οποία κοσμούν τη θαυματουργή εικόνα του, αλλά και από το ότι κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού εκατοντάδες προσκυνητές προσέρχονταν από ολόκληρη την Κορινθία, αλλά και την Αργολίδα για να τελέσουν στη μονή τις οικογενειακές τους λειτουργίες και ταυτόχρονα να πραγματοποιήσουν το τάμα τους, το οποίο ήταν να κοιμηθούν στο δάπεδο του ναού για να λάβουν την ευλογία του θαυματουργού αγίου και να θεραπευτούν από τις ασθένειές τους. 

Το επ ονόματι των Αγίων Δέκα Μαρτύρων
των εν Κρήτη παρεκκλήσιο της Μονής

Η ιδιαίτερη ευλάβεια που τρέφουν οι κάτοικοι της περιοχής προς τον Άγιο Βλάσιο επιβεβαιώνεται και από τη μεγάλη διάδοση του ονόματός του ως βαπτιστικού στην ευρύτερη περιοχή των Τρικάλων και του Ξυλοκάστρου. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι με τον ερχομό του βασιλέως Όθωνα στην Αθήνα, πολλοί Τρικαλίτες μετακινήθηκαν στις παραλιακές περιοχές της Κορινθίας και ιδιαίτερα στο Ξυλόκαστρο και στο χωριό Νεράντζα της Βόχας (η παλαιά ονομασία του χωριού ήταν Τρικαλίτικα) και μετέφεραν στους νέους τόπους της εγκατάστασής τους και την τιμή του Αγίου Βλασίου. Έτσι δικαιολογείται το γεγονός ότι τόσο ο θεμελιωθείς το 1908 στη θέση παλαιότερου ναΐσκου μεγαλοπρεπής και μνημειώδης Μητροπολιτικός Ναός του Ξυλοκάστρου όσο και ο ενοριακός ναός της Νεράντζας τιμούνται επ’ ονόματι του θαυματουργού Αγίου Βλασίου. Η ιδιαίτερη λατρευτική τιμή που απολαμβάνει ο Άγιος Βλάσιος στην Κορινθία οδήγησε και τον αείμνηστο Μητροπολίτη Κορίνθου Παντελεήμονα να συμπεριλάβει στο Κορινθιακό Αγιολόγιο, το οποίο εμπεριέχει ιερές ακολουθίες των εν Κορινθία διαλαμψάντων και τιμωμένων αγίων, και την ακολουθία του Αγίου ιερομάρτυρος Βλασίου Αρχιεπισκόπου Σεβαστείας του θαυματουργού, του και πολιούχου και προστάτου αγίου του Ξυλοκάστρου και των Τρικάλων. Σ’ αυτήν την ακολουθία, η οποία εποιήθη από τον μοναχό Αγάπιο τον εκ Κρήτης, υπάρχουν επιπλέον επτά ύμνοι προς τιμήν του Αγίου Βλασίου, τους οποίους συνέθεσε ο μακαριστός Πρωτοπρεσβύτερος π. Δημήτριος Μπόμπολας από ιδιαίτερη ευλάβεια προς τον άγιο, δεδομένου ότι το χωριό Μάννα (Μάρκασι), στο οποίο το 1869 γεννήθηκε, βρίσκεται πολύ κοντά στα Τρίκαλα και στην παλαίφατη σταυροπηγιακή μονή του Αγίου Βλασίου με τη μεγάλη θαυματουργική παράδοση. Μάλιστα ο αοίδιμος π. Δημήτριος Μπόμπολας, ο οποίος διετέλεσε εφημέριος επί 62 έτη (1900-1962) στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος Κιάτου, εξέδωσε την ακολουθία του Αγίου σε ειδική φυλλάδα το 1932 στο τυπογραφείο του Οδυσσέα Ανδρούτσου στο Κιάτο. 

Φορητή εικόνα του Αγίου Βλασίου δια χειρός της μοναχής Δοσιθέας. Φιλοτεχνήθηκε στην Ι. Μ. Αγίου Βλασίου Τρικάλων Κορινθίας. Φυλάσσεται στον ιερό ναό Αγίας Παρασκευής ομωνύμου Δήμου Αττικής

Η ιστορική ιερά μονή του Αγίου Βλασίου αποτελεί για τον φιλόθεο προσκυνητή και επισκέπτη έναν τηλαυγή πνευματικό φάρο με μακρόχρονη ιστορία και παράδοση, που χάνεται στα βάθη των αιώνων, αλλά ταυτόχρονα και ένα προσκύνημα για τον κουρασμένο άνθρωπο του 21ου αιώνα, που αναζητά την ελπίδα και τη σωτηρία του στον Θεό, του Οποίου η Πρόνοια θέλησε ο μαρτυρικός ιεράρχης της Σεβάστειας να θαυματουργεί αδιάλειπτα στην παλαίφατη ομώνυμη ιερά μονή του στα Τρίκαλα της ορεινής Κορινθίας. 

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος 

Εκπαιδευτικός 

Βιβλιογραφία 

· Ιστορικόν Ιεράς Μονής Αγίου Βλασίου, Έκδοση Ιεράς Μονής Αγ. Βλασίου, Άνω Τρίκαλα Κορινθίας 2000. 

· Κουτίβα Σταύρου, Ιστορικά του Ξυλόκαστρου, Αθήνα 1962. 

· Μπουβή Αγγέλου, Το υμνογραφικό έργο του μακαριστού Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Μπόμπολα, Δελτίο Ιδρύματος Κορινθιακών Μελετών, Τεύχος 21, Κιάτο 1997. 

· Σταυροπούλου Σπύρου Γ., Ιστορία Τρικάλων Κορινθίας, Πάτρα 2000.