9 Φεβρουαρίου 2014 - Κυριακὴ ΙΣΤ΄ Λουκᾶ (Τελώνου καὶ Φαρισαίου)

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ

Ἀριθμὸς 6

Κυριακὴ ΙΣΤ΄ Λουκᾶ (Τελώνου καὶ Φαρισαίου)

9 Φεβρουαρίου 2014

Λουκᾶ ιη΄, 10-14

Ἡ εἴσοδος στὴν περίοδο τοῦ Τριωδίου σπρώχνει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἐγκολπωθεῖ τὴν ἄσκηση, τὴ μετάνοια καὶ κυρίως τὴν ταπείνωση, ὡς τρόπο ζωῆς. Ἡ Ἐκκλησία μας ἀπευθύνει πρόσκληση γιὰ νὰ περάσουμε ἀπὸ τὶς πνευματικὲς ἐκεῖνες βαθμίδες ποὺ ὁδηγοῦν στὴν ἕνωσή μας μὲ τὸν Θεό. Τὰ ἀναγνώσματα, ἡ ὑμνολογία καὶ ὅλες οἱ λατρευτικὲς ἀκολουθίες τῆς περιόδου, εἶναι ἐναρμονισμένες μὲ τὸ κατανυκτικὸ κλίμα τῶν ἡμερῶν καὶ μὲ τὶς πνευματικὲς ἀνατάσεις, ποὺ προβάλλουν ὡς βίωμα καὶ ἐμπειρία ἀληθινῆς ζωῆς.

Πολὺ διδακτικὴ εἶναι ὡς πρὸς τὰ μηνύματα καὶ τὰ νοήματά της, ἡ σημερινὴ πρώτη Κυριακή τοῦ Τριωδίου, ἡ ὁποία ὀνομάζεται τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου, ἀπὸ τὴ γνωστὴ εὐαγγελικὴ περικοπή. Θέλει ἀκριβῶς νὰ μᾶς δείξει ὅτι ἡ πνευματικὴ πορεία τοῦ ἀνθρώπου περνᾶ μέσα ἀπὸ τὸ ταπεινὸ φρόνημα, ἀπὸ τὴν αἴσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς του. Γκρεμίζει τοὺς μηχανισμοὺς τῆς ὑπερηφάνειας, τὴν περιστροφὴ γύρω ἀπὸ τὸ ἐγὼ καὶ τὴν αὐτοαξία τοῦ ἀνθρώπου. Οἱ καταστάσεις αὐτές, δηλαδὴ ἀπὸ τὴ μία ἡ ὑψοποιὸς ταπείνωση καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ὑπερηφάνεια καὶ ἡ ἐγωκεντρικότητα, βρίσκουν τὴν ἔκφρασή τους στὰ πρόσωπα τοῦ Τελώνη καὶ τοῦ Φαρισαίου τῆς γνωστῆς διήγησης.

Ἡ περίπτωση τοῦ Φαρισαίου ἀποτελεῖ καθρέφτη τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦν νὰ συζεύξουν τὴν ἐπιφανειακὴ θρησκευτικότητα μὲ τοὺς μανδύες τῆς ὑποκρισίας. Εἶναι ἡ χειρότερη συνταγὴ ποὺ ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν καταστροφὴ καὶ στὴν ἀπώλεια. Πρόκειται γιὰ ἐκείνους ποὺ ἐπιλέγουν νὰ ἐφαρμόζουν τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ μὲ ἕνα ἐξωτερικὸ καὶ τυπικὸ τρόπο, ἀφήνοντας στὴν καρδιά τους νὰ ριζοβολοῦν τὰ ζιζάνια τῆς σκληροκαρδίας καὶ τῆς ἔπαρσης. Σ’ αὐτὴ τὴν κατάσταση , ὁ ἄνθρωπος βλέπει τὰ πάντα ὡς ἱκανότητες δικές του, διαχωρίζοντας τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Στὴν πραγματικότητα, φυλακίζει τὸν ἑαυτό του στὸν ἐγωισμὸ καὶ τὴν ὑπερηφάνεια. Τόση εἶναι ἡ διαστροφὴ ποὺ βιώνει καὶ ἡ ἀλαζονεία ποὺ τὸν κυριεύει, ὥστε κάνει τὰ πάντα προκειμένου νὰ ἐξασφαλίζει τὰ χειροκροτήματα καὶ τὴν ἐπιβράβευση τῶν ἄλλων. Καὶ αὐτό, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι τοὺς περιφρονεῖ καὶ τοὺς ἀπορρίπτει μὲ τὸν ἐγωισμό του. Σ’ αὐτὴ τὴν φάση ἢ καλύτερα τὴν ἀντίφασή του, ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ «εἰκόνα τοῦ Θεοῦ» ἀφήνει τὸν ἑαυτό του νὰ μετατρέπεται σὲ μία διχασμένη καὶ δυστυχισμένη προσωπικότητα. 

Δυστυχῶς καὶ στὶς μέρες μας, βιώνουμε ἕνα διαβρωμένο πολιτισμὸ ποὺ προάγει καὶ ἀποθεώνει τὴν ὑπερηφάνεια καὶ τὴν αὐτάρκεια τοῦ Φαρισαίου. Σήμερα ὁ ἄνθρωπος οἰκοδομεῖ καὶ ὀργανώνει τὴ ζωή του στὴν ἀλαζονεία, στήνει σύγχρονους «πύργους τῆς Βαβέλ», εἰδωλοποιεῖ τὰ πάντα καὶ κυρίως ἐξορίζει ἀπὸ τὴ ζωὴ του τὴν παρουσία καὶ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἀνήγαγε τὴν ὕλη σὲ αὐτοαξία καὶ μὲ τὴ σημερινή οἰκονομικὴ κρίση τὰ βλέπει ὅλα νὰ ἔχουν γκρεμισθεῖ καὶ ὁ ἴδιος νὰ βυθίζεται στὴν ἀπόγνωση καὶ τὴν ἀπελπισία. Μέσα ἀπὸ τὴν ἔπαρσή του μετέτρεψε τὴ ζωή του σὲ ἐφιάλτη καὶ τὴν ἄφησε ἐντελῶς ἀποψιλωμένη ἀπὸ τὴ χαρά, τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν αἰσιοδοξία.

Τὸ πῶς ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ξεπεράσει τὸν φαῦλο κύκλο, ποὺ μὲ τὰ ἔργα του ὁ ἴδιος ἐξέθρεψε, καὶ νὰ ὑπερβεῖ τὰ φοβερὰ ἀδιέξοδά τῆς ζωῆς του, μᾶς τὸ δείχνει ὁ δρόμος ποὺ ἀκολούθησε ὁ Τελώνης ποὺ προβάλλει ἡ παραβολή. Εἶχε τὴν αἴσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς του καὶ αὐτὸ ποὺ τὸν καθιστοῦσε τραγικὴ ὕπαρξη ἦταν ἡ ἀναγνώριση τῆς ἀποκοπῆς του ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς συνανθρώπους του. Γιὰ τὸν ξεπεσμὸ του αὐτό, δὲν καθιστοῦσε ὁποιοδήποτε ἄλλο ὑπεύθυνο παρὰ μόνο τὸν ἑαυτό του.

Ὡστόσο, ὁ Τελώνης παρὰ τὴν ἁμαρτωλὴ ζωή του, τὸ ταπεινὸ φρόνημα ποὺ ἐγκολπώθηκε στὴ ζωὴ του τὸν ἀπογειώνει σὲ δυσθεώρητα πνευματικὰ ὕψη. Ἀνεβαίνει τόσο ψηλὰ ποὺ προβάλλεται ὡς πρότυπο ζωῆς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ἀναγνώριζε τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ μέσα ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους. Τοὺς ἀντίκριζε πραγματικὰ ὡς «εἰκόνες τοῦ Θεοῦ». Γι’ αὐτὸ καὶ ὅταν τοὺς ἀδικοῦσε ἔβλεπε τὶς ἐνέργειές του νὰ συνιστοῦν προσβολὴ στὴ θεία ἀγάπη. Αὐτὸ ποὺ ἄρδευε εὐλογημένα τὴν καρδιὰ του ἦταν ἡ συμπάθεια, τὸ ἔλεος, ἡ ἀγάπη καὶ ἡ συγχώρηση τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲν παρέλειπε νὰ λέει: «Ὁ Θεὸς ἱλάσθητι μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Πραγματικὰ στὸ πρόσωπο τοῦ Τελώνη ἀποκαλύπτεται ἕνα μεγάλο θαῦμα ποὺ μπορεῖ νὰ συντελεστεῖ στὸν καθένα 

ὁ ὁποῖος θὰ θελήσει ν’ ἀκολουθήσει τὴ δική του πορεία. Ἐγκολπώθηκε τὴν ὑψοποιὸ ἀρετὴ τῆς ταπεινοφροσύνης. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τονίζουν πολὺ χαρακτηριστικά: «Στολὴ τῆς θεότητος ἐστὶν ἡ ταπεινοφροσύνη». Ἄλλωστε καὶ ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ ἀποκαλύπτεται στὴν ταπείνωσή Του.

Ἀγαπητοὶ μου ἀδελφοί, ὅταν ἀφήνουμε τὸν ἑαυτό μας νὰ εἶναι δεκτικὸς στὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τότε ὁ καρπὸς ποὺ γεννᾶται μέσα μας εἶναι ἡ πραότητα καὶ ἡ ταπείνωση. Ἰδιαίτερα ἡ ἀρετὴ τῆς ταπείνωσης ποὺ τόσο ἐξυμνεῖται ἀπὸ τὴν πατερικὴ γραμματεία, ἀποτελεῖ τὸ θεμέλιο ὅλων τῶν ἄλλων ἀρετῶν καὶ κυρίως τὴ βάση στὴν ὁποία μπορεῖ νὰ στηρίζεται ὁ ἄνθρωπος γιὰ νὰ περάσει ἀπὸ τοὺς σταθμοὺς τῆς μεγάλης αὐτῆς πνευματικῆς περιόδου τοῦ Τριωδίου. Ἂς μὴν λησμονοῦμε, λοιπόν, ὅτι «ὁ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται καὶ ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται». Ἀμήν.

ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΙΟΥ