«Εγκωμιαζομένων δικαίων ευφρανθήσονται λαοί» λέγει ο ποιητής των Παροιμιών. Γι αυτό σήμερα, σύσσωμη η Καλλιμασιά, ως η γενέθλια γη, τιμά την μνήμη των Χίων αοιδίμων οικουμενικών Πατριαρχών κυρών Ιωακείμ του δευτέρου[1] και Ιωακείμ του τετάρτου[2].
Και οι δύο υπήρξαν ικανότατοι διαχειριστές του πηδαλίου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, πρότυπα ήθους , έδειξαν με το απαιτούμενο σθένος και δύναμη την προς την θρησκεία και Ελληνισμό αγάπη τους, όντας μεγάλοι ευεργέτες της ρωμιοσύνης (με την αριστοτελική έννοια[3]).
Στα χρόνια της δουλείας ήταν η ανάγκη για πνευματική αναβάθμιση του Γένους ως προϋπόθεση της κατάκτησης της πολυπόθητης ελευθερίας, που ώθησε, πρωτίστως την Εκκλησία, να δραστηριοποιηθεί για την ίδρυση σχολείων, τη μισθοδοσία εκπαιδευτικών, την αποστολή βιβλίων, τη χορήγηση υποτροφιών αλλά και την παροχή οικονομικής αρωγής σ’ εκείνους που είχαν μεγαλύτερη ανάγκη.
Στα χρόνια της δουλείας ήταν η ανάγκη για πνευματική αναβάθμιση του Γένους ως προϋπόθεση της κατάκτησης της πολυπόθητης ελευθερίας, που ώθησε, πρωτίστως την Εκκλησία, να δραστηριοποιηθεί για την ίδρυση σχολείων, τη μισθοδοσία εκπαιδευτικών, την αποστολή βιβλίων, τη χορήγηση υποτροφιών αλλά και την παροχή οικονομικής αρωγής σ’ εκείνους που είχαν μεγαλύτερη ανάγκη.
Χαρακτηριστικά οι βιογράφοι του αναφέρουν για τον Ιωακείμ Β’: «Πολλά μεν εμόχθησε και πολλούς κινδύνους και εξορίας υπέστη υπερασπιζόμενος την αλήθεια, την ευσέβεια και τα δίκαια της Εκκλησίας.»
Συγκεκριμένα:
· εργάστηκε με ζήλο για την αποτροπή του εκμουσουλμανισμού του νεομάρτυρα αγίου Γεωργίου εξ ηπείρου,
· άσκησε επιτυχημένο και οργανωμένο αντιαιρετικό αγώνα εναντίον των Ιησουϊτών που δίχαζαν το χριστεπώνυμο ποίμνιο.
Ο μειλίχιος χαρακτήρας του σε συνδυασμό με τις διοικητικές του ικανότητες προήγαγαν την εξομάλυνση των σχέσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου τόσο με την τουρκική κυβέρνηση, αλλά και με την ρωσική εκκλησία, ενώ βοήθησαν επίσης στην άρση του βουλγαρικού σχίσματος.
Συγχρόνως και το κοινωνικό - φιλανθρωπικό του έργο υπήρξε αναμφίβολα σημαντικό, μεγαλόπνοο και με διαχρονικές προεκτάσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη σύσταση βρεφοκομείου και ασύλου για τους φρενοβλαβείς. Ταυτόχρονα ιδιαίτερα μεγάλη μέριμνα έδειξε για τη φροντίδα της παιδείας και την καλλιέργεια των γραμμάτων. Με πρωτοβουλία του εξοικονομούνται χρήματα για την οικοδόμηση της μεγάλης του Γένους σχολής, το μεγαλόπνοο αυτό έργο που ολοκληρώθηκε από τον διάδοχο του πατριάρχη Ιωακείμ τον τρίτο, προσέφερε πολλά στην πατρίδα τις δύσκολες στιγμές της τουρκοκρατίας αλλά και στα πρώτα βήματα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Με ενέργειες του επίσης συστήνεται Ιερατική σχολή και το Ιωακειμιο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινούπολης. Επιπρόσθετα από τα προσωπικά του έσοδα αφήνει γενναίο κληροδότημα για τους Χίους κληρικούς που επιθυμούσαν να ακολουθήσουν ανώτερες θεολογικές σπουδές στην Χάλκη. Τέλος ιδιαίτερη υπήρξε η φροντίδα που έδειξε για την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Καλλιμασιά, στην οποία θέλησε να ιδρύσει σχολείο αλληλοδιδακτικό. Για την στέγαση του Παρθεναγωγείου παραχώρησε στην κοινότητα την πατρική του οικεία , αλλά και κτήματα γειτονικά για την λειτουργία της σχολής αρρένων. Μάλιστα λίγο πριν την εις Κύριο εκδημίαν του άφησε το όχι ευκαταφρόνητο για την εποχή του ποσό των 1800 λιρών για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών των εκπαιδευτηρίων της Καλλιμασιάς.
Για όλη αυτήν την πολυσχιδή προσφορά του ο Ιωακείμ ο δεύτερος «ηγαπατο από των πιστων και υπο πάντων εσεβαζετο και ετιματο ως Εθνάρχης Γένους ενδόξου και πολυπαθούς, ως Πατριάρχης σεπτός και πρώτος τη τιμή Πρωθιεράρχης απάσης της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας»
Στα ίδια βήματα και έχοντας ως παράδειγμα και πρότυπο τον θείο του κινήθηκε και ο έτερος οικουμενικός Πατριάρχης που κατάγεται από το χωριό μας, ο Ιωακείμ ο τέταρτος ο Κρουσουλούδης. Κατά τη διάρκεια της διετούς ποιμαντορίας του στους οίακες της πατριαρχικής εκκλησίας αναδείχθηκε με έργα επάξια της κλήσης του, μεταξύ των επιφανέστερων ιεραρχών του Οικουμενικού θρόνου και δεν διέψευσε τις υποσχέσεις του στο Θεό και στους ανθρώπους για την τέλεια αφοσίωση και τον άσβεστο ζήλο για την εκπλήρωση των καθηκόντων και την προστασία της εκκλησίας από κάθε κακό και κίνδυνο. Κατάφερε μάλιστα να αποκαταστήσει πλήρως τις σχέσεις του θρόνου με την εκκλησία της Σερβίας, αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Εκκλησίας της Ρουμανίας. Άξιες μνείας είναι και οι προσπάθειες που κατέβαλε για την επισκευή και τον εξωραϊσμό του Πατριαρχικού ναού του άγιου Γεωργίου στο φανάρι. Το 1880 μετέβη στη Χίο όπου έθεσε τον θεμέλιο λίθο του Ιωακειμιου Παρθεναγωγείου Καλλιμασιάς εκ μέρους του θείου του. Ο ίδιος φρόντισε για την οικονομική ενίσχυση του αρρεναγωγείου Καλλιμασιάς. Με απόφαση του. προσπόρισε τα κτήματά της μονής του Αγίου Γεωργίου στη Ρα μετά την καταστροφή της από το σεισμό του 1881, στο Αρρεναγωγείο .
Η ελληνική ψυχή ανά τους αιώνες έχει μεγαλουργήσει επιδεικνύοντας δείγματα μεγαλοψυχίας, γενναιοδωρίας, υπερβάσεως του «εγώ», αλτρουισμού και αυτοθυσίας. Αυτές οι υψηλές αξίες και τα ιδανικά μας ως Έλληνες δίνουν νόημα στην ύπαρξή μας, συνυφαίνονται στενά με την πολιτιστική μας ταυτότητα και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής μας κληρονομιάς. Μη θέλοντας λοιπόν ως ευσυνείδητος άρχοντας να γίνει πρόξενος μεγαλύτερης βλάβης παρά ωφέλειας για το ποίμνιο του εξαιτίας της ασθένειας που τον ταλαιπωρούσε, αποφάσισε να παραιτηθεί οικειοθελώς. Διαβάζουμε σε επιστολή του: Όσον αφορά τον εαυτό μου, ότι κατορθώθηκε έγινε χωρίς την ματαιότητα και τη μανία ψεύτικων επιδείξεων, γιατί ποιος έχει υπόψη του πόσο αγενές, βαρύ και ανώφελο, αλλά και βλαβερό πολλές φορές είναι, να εργάζεται κανείς για λόγους επίδειξης,
Ο λόγος του Ιωακείμ του τετάρτου μεστός και διαχρονικά επίκαιρος, φωτεινός φάρος για να περάσουμε τις συμπληγάδες και να αποφύγουμε τις σύγχρονες σειρήνες. «Να προσέχετε και να αποφεύγετε τα δένδρα που φαινομενικά υπόσχονται καρπούς, δηλαδή εκείνους τους ανθρώπους, οι οποίοι δείχνουν ζωηρό για καινοτομίες πνεύμα, κηρύττουν ατελείωτη επιδίωξη για κάθε τι καινούριο, δηλαδή άσκοπο ταξίδι χωρίς λιμένα προορισμού και υπόσχονται αιθεροβατούντες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις και πρωτοπόρα νέα συστήματα στη διοίκηση και οικοδομούν άμορφες κατασκευές πάνω στον άμμο των δικών τους ιδεών και στηριζόμενες από το ρεύμα ίδιων με αυτούς πρωτοβουλιών, αυτοί οι καινούριοι κατασκευαστές πύργων Βαβυλώνας.» Μήπως σήμερα χιλιάδες μαθητές σε όλη την Ελλάδα δε ζουν μια νέα «Βαβυλώνια αιχμαλωσία», εξαιτίας της έλλειψης εκπαιδευτικών; Μάλιστα στο Ιωακείμιο Δημοτικό Σχολείο Καλλιμασιάς σήμερα 30 ημέρες από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, η πρώτη τάξη είναι σχεδόν χωρίς δάσκαλο, οι ώρες των υπολοίπων ειδικοτήτων αγγλικών, μουσικής, κενές, το ολοήμερο υπολειτουργεί… Η νέα παιδαγωγική της κρίσης θέλει ημίμετρα, που οδηγούν στην αμάθεια και τη σκλαβιά!!! Πολλά και τα υπόλοιπα καθημερινά προβλήματα. Η λύση πάλι στις πατριαρχικές νουθεσίες: «Σπουδάσατε πρό πάντων νά ὁμοφρονῆτε∙ στήσατε τό κοινόν συμφέρον κέντρων τῶν τάσεων καί ἐνεργειῶν ὑμῶν∙ συνενώθητε εν τη επιθυμία του κοινού καλού∙ η καλή και αγνή θέλησις του ανθρώπου έχει μεγάλην καί εὐεργετικήν δύναμιν».
Αποδέκτης της «ευεργεσίας» είναι η δική μας κωμόπολη. Με την ευεργετική τους διάθεση και προσφορά, οι πατριάρχες αποτέλεσαν τη δομική βάση για την παραπέρα αναβάθμιση και την πνευματική ανασυγκρότηση και πορεία αυτού του τόπου, Ζηλανάκης, Σταγγούλης, Περρίκος και άλλοι μικροί και μεγάλοι πήραν την σκυτάλη διαχρονικοί πυρήνες για την πνευματική και κοινωνική αναγέννηση του τόπου . Ατενίζοντας λοιπόν όλα αυτά που έχουμε στην Καλλιμασιά μας, αποτέλεσμα του οράματος και του εργώδους κόπου των επιφανών πνευματικών ταγών της με προεξέχοντες τους δύο Οικουμενικούς Πατριάρχες, ας αναλογιστούμε την ευλογία που έχουμε να ζούμε στον ίδιο τόπο, στην ίδια πατρίδα που ανέδειξε διαχρονικά σπουδαία τέκνα που διακρίνονται για το ήθος και τα επιτεύγματα τους.
Ας είναι για μας η σημερινή μέρα όχι μόνο αφορμή μνήμης και καύχησης αλλά και φιλοτιμίας ώστε να φανούμε αντάξιοι σπουδαίων προγόνων.
Ευαγγελία Μελαχροινούδη, Θεολόγος Εκπαιδευτικός
Καλλιμασιά, 11 Οκτωβρίου 2015
________________________
[1] Ο Ιωάννης Κοκκώδης όπως ήταν το κατά κόσμο όνομα του Ιωακείμ του δευτέρου γεννήθηκε στην Καλλιμασιά το 1802. Γιος των ταπεινών μα ευσεβών Μιχαήλ και Λεμονιάς, έλαβε την στοιχειώδη μόρφωση στη Χίο για να συνεχίσει τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη, εργαζόμενος σε αρτοποιείο και ψάλλοντας ως κανονάρχης στον ιερό ναό του Αγίου Ιωάννη των Χίων στον Γαλατά.
Ο Μητροπολίτης Σόφιας Ιωακείμ εκτιμώντας την ευσέβεια και την καλλιφωνία του Ιωάννη, τον προσέλαβε ως γραμματέα και αργότερα τον χειροτόνησε διάκονο με το όνομα Ιωακείμ. Σιγά σιγά ανήλθε όχι χωρίς προβλήματα στον αρχιερατικό θρόνο περνώντας τα κανονικά στάδια ( αρχιδιάκονος, επίσκοπος Δρυινουπόλεως, έπειτα Ιωαννίνων και τέλος Κυζίκου) μέχρι τις 4 Οκτωβρίου 1860 που εκλέχθηκε στον Πατριαρχικό θρόνο και μάλιστα ως ο πρώτος δια βίου εκλεγμένος πατριάρχης. Τον Αύγουστο του 1863 μη μπορώντας να αντέξει τις ψευδείς και κακόβουλες σε βάρος του διαβολές κατώτερων κληρικών και λαϊκών υποβάλλει την παραίτηση του από τον θρόνο , τον οποίο με επιτυχία διεκδικεί το 1872. ‘Έκτοτε και μέχρι τον Αύγουστο του 1878 που εξεμέτρησε τον βίο του εργάστηκε με σύνεση, σεμνότητα και οξύνοια για την προαγωγή των εκκλησιαστικών πραγμάτων. Πλήρης ημερών στις 5 Αυγούστου 1878 εγκαταλείπει τα εγκόσμια και αναπαύεται στο πατριαρχικό κοιμητήριο του ναού ζωοδόχου πηγής στο Βαλουκλή.
[2] Ο Ιωακείμ ο τέταρτος ο Κρουσουλούδης κατά κόσμο Νικόλαος γεννήθηκε στις 5 Ιουλίου 1837, γονείς του ήταν ο Ιωάννης και η Λεμονιά, αδερφή του Πατριάρχη Ιωακείμ του δευτέρου. Ο Νικόλαος σπούδασε στη θεολογική σχολή της Χάλκης από την οποία αποφοίτησε με άριστα και μάλιστα υπήρξε ο πρώτος απόφοιτος της σχολής αυτής που έγινε οικουμενικός Πατριάρχης. Αργότερα χειροτονήθηκε διάκονος και έλαβε το όνομα Ιωακείμ προς τιμήν του θειου του. Εργάστηκε ως υπογραμματέας και αργότερα αρχιγραμματέας της Ιεράς συνόδου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Το Νοέμβριο του 1870 εξελέγη μητροπολίτης Λαρίσης στη συνέχεια μετατέθηκε στη μητρόπολη Δέρκων. Ως μέλος εκκλησιαστικών αποστολών επισκέφθηκε αρκετές φορές το άγιο όρος, διετέλεσε δε πρόεδρος επιτροπών και ιδρυμάτων. Το 1880 μετέβη στη Χίο όπου έθεσε τον θεμέλιο λίθο του Ιωακειμιου Παρθεναγωγείου Καλλιμασιάς εκ μέρους του θείου του.
Το 1883 άρρωστος από φυματίωση , ασθένεια που δυστυχώς τον ταλαιπώρησε ως το τέλος της ζωής του, μετέβη στην Ευρώπη όπως του είχαν συστήσει οι θεράποντες ιατροί του. Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά το διάστημα της παραμονής του στη Ρώμη έγινε δεκτός από τον πάπα Λγ’ με μεγάλες τιμές, γεγονός πρωτοφανές για την εποχή του.
Την 1η Οκτωβρίου 1884 εξελέγη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και νέας Ρώμης, οι εκλέκτορες είχαν εκτιμήσει τη σύνεση και την διοικητική του ικανότητα, την ευπρέπεια , την φιλοκαλία και την διάκριση του. Η ανίατη ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε όμως δεν του επέτρεψε για πολύ να βαστάζει το βαρύ αυτό της Πατριαρχίας βάρος. Την 1η Νοεμβρίου 1886 υπέβαλε την παραίτηση του στην Ιερά Σύνοδο και στο Μεικτό Συμβούλιο που με μεγάλη λύπη και στεναχώρια την έκαναν δεκτή εκφράζοντας στη σχετική απόφαση τους : « τη διάπυρη ευγνωμοσύνη της εκκλησίας και του Έθνους επί τη θυσία και τοις καρποφόροις αγωσιν αυτού υπέρ των εκκλησιαστικών και εθνικών συμφερόντων».
Ο Ιωακείμ επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του στις 5 Δεκεμβρίου 1886, όπου έγινε δεκτός με σεβασμό και αγάπη από όλους. Ετελευτησε στις 15 Φεβρουαρίου 1887 σε ηλικία 50 ετών, αφού ετέθη σε λαϊκό προσκύνημα ταφηκε πίσω από το ιερό βήμα του ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Καλλιμασιά.
Το 1895 η κοινότητα Καλλιμασιάς θέλοντας να εκφράσει την ευγνωμοσύνη της προς τον αοίδιμο πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωακείμ τον τέταρτο για τις ευεργεσίες του προς την γενέτειρα του, παραχώρησε με δωρεά στην αδερφή του Πατριάρχη, Χαρίκλεια τον χώρο πίσω από το ιερό του Σωτήρος Χριστού για την ανέγερση ταφικού μνημείου στον αοίδιμο αδερφό της. Το καλλιμάρμαρο αυτό έργο του γλύπτη Γεωργίου Μπονάνου χαρακτηρισμένο ως έργο τέχνης αλλά και ιστορικό και διατηρητέο μνημείο από το υπουργείο πολιτισμού , μετά από την επαινετή πρωτοβουλία του ιατρού Γεωργίου Κρουσουλουδη περιήλθε στο ίδρυμα πνευματικής και κοινωνικής διακονίας «Άγιος Αιμιλιανός ο Ομολογητής» της Ι.Μ. Χίου Ψαρών και Οινουσσών.
[3] Ο Αριστοτέλης στη Ρητορική, αναφέρει ότι ο πραγματικός πλούτος έγκειται στο να πράττει κανείς το καλό - δηλαδή να δωρίζει χρήματα ή δώρα στον συνάνθρωπό του και να τον βοηθά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου