Μέσα στη σεπτή χορεία των θεοφόρων ιεραρχών που αγωνίσθηκαν με σθένος και παρρησία για την αμώμητο χριστιανική πίστη και έλαβαν από τον Πανοικτίρμονα Θεό το χάρισμα να θαυματουργούν αδιαλείπτως, συναριθμείται και ο τιμώμενος από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας στις 22 Οκτωβρίου ισαπόστολος Άγιος Αβέρκιος, ο και θεοπρόβλητος ποιμενάρχης της Ιεραπόλεως της Φρυγίας της Μικράς Ασίας, ο οποίος δια της χάριτος του Θεού αναδείχθηκε «τῶν ἀρετῶν ἡ καλλονή», «τῶν ἀμέμπτων ἠθῶν τό θησαύρισμα», «τοῦ Χριστοῦ τῆς ἀγάπης τό ἐκτύπωμα», «τοῦ ἐχθροῦ τῆς ἀπάτης τό ἥττημα» και «τῶν δαιμόνων ἡ ἐκδίωξη».
Ο υμνηθείς ως «ὁμόζηλος τῶν Ἀποστόλων» Άγιος Αβέρκιος έζησε τον 2ο μ.Χ. αιώνα επί των ημερών του Ρωμαίου αυτοκράτορος Μάρκου Αυρηλίου (161-180), ο οποίος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους στωικούς φιλοσόφους, αλλά και μεγάλος διώκτης των χριστιανών. Η ενάρετη βιοτή και ο ένθερμος ιεραποστολικός του ζήλος σε συνδυασμό και με την καρποφόρα διδασκαλία του σωτηριώδους λόγου του Θεού σαγήνευσαν σε τέτοιο βαθμό τον λαό, ώστε κατόπιν επίμονης και θερμής παρακλήσεως των κατοίκων ανήλθε στον επισκοπικό θρόνο της Ιεραπόλεως, γενόμενος «κλέισμα καί σέμνωμα» της Φρυγίας της Μικράς Ασίας. Με το νέο του αξίωμα ως θεοπρόβλητος ιεράρχης της Επισκοπής Ιεραπόλεως επιδόθηκε με ιδιαίτερο ζήλο στην ορθή διδασκαλία της ακραιφνούς χριστιανικής πίστεως και κατόρθωσε να προσελκύσει στον Χριστό πλήθος ειδωλολατρών, ενώ κατέστη ένθερμος συμπαραστάτης και αρωγός σε όσους είχαν ανάγκη. Έτσι χήρες, ορφανά και πολυάριθμοι ενδεείς βρήκαν πλησίον του την ανακούφιση, τη φροντίδα και την αγάπη.
Την εποχή όμως αυτή ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος διέταξε να λάβουν χώρα σε ολόκληρη την αυτοκρατορία λαμπρές τελετές προς τιμήν των ειδωλολατρικών θεών, ενώ στην προσπάθειά του να αποκαλυφθούν οι χριστιανοί εκείνοι που θα επέμεναν να λατρεύουν τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υποχρέωσε όλους τους κατοίκους να συμμετάσχουν στις ειδωλολατρικές εορτές. Η εντολή του αυτοκράτορος ίσχυε και για την Ιεράπολη, όπου διακονούσε ο ιεράρχης του Χριστού Άγιος Αβέρκιος. Μόλις άρχισαν οι τελετές προσκύνησης των ειδωλολατρικών θεών, κατά τις οποίες οι κάτοικοι της πόλεως επιδίδονταν σε κραιπάλες, ο θεοφόρος Αβέρκιος ευρισκόμενος στο σπίτι του προσευχήθηκε στον Κύριο για να ελεήσει και να φωτίσει τον λαό που ζούσε μέσα στην πλάνη και την ασωτία. Η έκκληση του φωτισμένου ιεράρχου βρήκε αμέσως ανταπόκριση στον Θεό. Έτσι ο Άγιος μέσα από μία οπτασία έλαβε την εντολή του Κυρίου να κατακρημνίσει τον ειδωλολατρικό βωμό του Απόλλωνος, αλλά και των άλλων θεών. Η εντολή δεν άργησε να εκτελεσθεί, αφού μέσα στη νύχτα κατακρήμνισε τα άψυχα είδωλα. Το γεγονός αυτό εξαγρίωσε τους ειδωλολάτρες, αφού αποδείχθηκε έμπρακτα η ματαιότητα της λατρείας των ψεύτικων θεών. Γι’ αυτό και αποφάσισαν να συλλάβουν τον ποιμενάρχη της Ιεραπόλεως και να τον θανατώσουν. Ο Άγιος Αβέρκιος παρουσιάσθηκε όμως μόνος του στην αγορά, όπου με ξεχωριστή παρρησία κήρυξε την αμώμητο χριστιανική πίστη. Η θαρραλέα του αυτή στάση εξόργισε ακόμη περισσότερο τον όχλο, ο οποίος όμως έμεινε άναυδος και άφωνος μετά τη θαυματουργική θεραπεία τριών δαιμονισμένων από τον Άγιο που τους θεράπευσε δια της χάριτος του Θεού χρησιμοποιώντας το ραβδί, με το οποίο είχε κατακρημνίσει τα είδωλα.
Το θαυμαστό και υπερφυές αυτό γεγονός ειρήνευσε τον εξαγριωμένο όχλο, ο οποίος άρχισε πλέον να αντιμετωπίζει με σεβασμό τον διαπρύσιο κήρυκα του λόγου του Θεού. Μάλιστα ο εποικοδομητικός του λόγος για τη χριστιανική πίστη έπεισε πολλούς ειδωλολάτρες στο να εγκολπωθούν τον Ιησού Χριστό και να βαπτισθούν χριστιανοί, ενώ η φήμη του διαδόθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε κάτοικοι όχι μόνο από την Ιεράπολη, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή προσέτρεχαν σ’ αυτόν για να καθοδηγηθούν πνευματικά και να θεραπευθούν από τις ασθένειές τους. Μεταξύ των επιτελεσθέντων θαυμάτων ήταν και η θεραπεία της τυφλής ειδωλολάτρισσας Φρυγγέλης, η οποία είχε ως διακαή πόθο να ακούσει τον φωτισμένο λόγο του Αγίου. Τότε ο ευλογημένος ιεράρχης του Χριστού δίδαξε στην τυφλή Φρύγγελα την ορθή χριστιανική πίστη, αλλά παράλληλα τη θεράπευσε από την τύφλωση και αποκατάστησε πλήρως την όρασή της.
Η θαυματουργική φήμη του Αγίου διαδόθηκε όμως μέχρι και τη Ρώμη και έγινε γνωστή ακόμη και στον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο, ο οποίος διέταξε να έρθει εκεί για να θεραπεύσει τη δεκαεξάχρονη κόρη του Λουκίλλα, η οποία ενώ ετοιμαζόταν να παντρευτεί, βρισκόταν κάτω από ισχυρή δαιμονική επήρεια. Όταν έφτασε ο Άγιος Αβέρκιος στη Ρώμη, οδηγήθηκε στα ανάκτορα, όπου τον υποδέχθηκε η αυτοκράτειρα Φαυστίνα, η οποία τον πήγε αμέσως στη δαιμονισμένη κόρη της, τη Λουκίλλα. Μόλις η δαιμονισμένη κόρη τον αντίκρισε, καταλήφθηκε από βίαιους σπασμούς, ενώ το δαιμόνιο που τη βασάνιζε, άρχισε να ικετεύει τον φωτισμένο ιεράρχη του Χριστού να το αφήσει να επιστρέψει στον τόπο, από όπου είχε έρθει και που ήταν η Φρυγία της Μικράς Ασίας. Τότε ο «καθοδηγήσας τούς πλανεμένους» θεοφόρος Αβέρκιος το άφησε να επιστρέψει, αλλά το διέταξε να μεταφέρει από τη Ρώμη στην Ιεράπολη έναν τεράστιο πέτρινο βωμό που χρησιμοποιούσαν οι ειδωλολάτρες για τις θυσίες. Το παράδοξο και υπερφυές αυτό γεγονός άφησε άναυδο το συγκεντρωμένο πλήθος στα ανάκτορα, όταν μάλιστα είδε το δαιμόνιο να εξέρχεται από τη νεαρή κόρη του αυτοκράτορος και να μεταφέρει τον τεράστιο ειδωλολατρικό βωμό με τελικό προορισμό την Ιεράπολη της Φρυγίας.
Η θεραπεία της Λουκίλλας δημιούργησε ατμόσφαιρα απερίγραπτης χαράς και η αυτοκράτειρα Φαυστίνα από ευγνωμοσύνη στο πρόσωπο του Αγίου, θέλησε να τον ανταμείψει πλουσιοπάροχα με χρυσό και άργυρο. Όμως ο «εἰληφώς τήν χάριν παντοίων ἰαμάτων» θεοπρόβλητος ιεράρχης του Χριστού αρνήθηκε ένα τέτοιο δώρο. Αξιομνημόνευτο είναι και το θαύμα που επιτέλεσε ο Άγιος μ’ ένα αγγείο, στο οποίο είχαν βάλει μαζί κρασί και λάδι. Χάρη όμως στη δύναμη της προσευχής του στον Κύριο δεν αναμείχθηκαν τα δύο υγρά μεταξύ τους και από το αγγείο βγήκε το καθένα από τα δύο χωριστά. Στη Ρώμη ο Άγιος Αβέρκιος παρέμεινε για αρκετό χρονικό διάστημα, κηρύττοντας τον λόγο του Θεού και επιτελώντας θαύματα, γεγονός που απέδειξε περίτρανα την παντοδυναμία του ενός και αληθινού Θεού.
Κάποια στιγμή όμως έλαβε μέσα από ένα όραμα την εντολή από τον Θεό να φύγει από τη Ρώμη και να επισκεφθεί τη Συρία. Αρχικά έφθασε στην Αντιόχεια, ενώ στη συνέχεια πήγε στην Απάμεια για να συσπειρώσει τους χριστιανούς, να στηρίξει τους φτωχούς και να αγωνισθεί με σθένος εναντίον της αιρέσεως του Μαρκίωνος. Σύμφωνα μ’ αυτή αναγνωριζόταν μόνο το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και οι επιστολές του Αποστόλου Παύλου, δίνοντας σ’ αυτά ερμηνεία με τρόπο δυϊστικό που αντιπαραθέτει τον «Δίκαιο Θεό» της Παλαιάς Διαθήκης στον «αγαθό Θεό» της Καινής Διαθήκης. Από την Απάμεια έφθασε στον ποταμό Ευφράτη, ενώ κατόπιν η ιεραποστολική του περιοδεία συνεχίστηκε στη Μεσοποταμία, όπου καταπολέμησε με ακμαίο αγωνιστικό φρόνημα την αίρεση του Μαρκίωνος. Στη συνέχεια επισκέφθηκε την Κιλικία, τη Λυκαονία και την Πισιδία, όπου κήρυξε «τά περί τοῦ Κυρίου Ιησοῦ Χριστοῦ μετά πάσης παρρησίας ἀκωλύτως». Ενδεικτικό είναι ότι ο ένθερμος ιεραποστολικός του ζήλος σε συνδυασμό με τις μακροχρόνιες και καρποφόρες ιεραποστολικές του περιοδείες θυμίζουν την ιεραποστολική δράση των Αγίων Αποστόλων που επισκέφθηκαν πολλούς τόπους για να κηρύξουν το Ευαγγέλιο του Χριστού. Γι’ αυτό και δικαίως του αποδόθηκε ο τίτλος του «ισαποστόλου», αφού κανείς άλλος επίσκοπος της εποχής εκείνης δεν διάνυσε τόσο μεγάλες αποστάσεις και δεν περιόδευσε σε τόσα πολλά μέρη για να κηρύξει κατά μίμηση των Αγίων Αποστόλων τον λόγο του Θεού.
Μετά την πλούσια ιεραποστολική του δράση επέστρεψε στην Ιεράπολη της Φρυγίας, όπου το πνευματικό του ποίμνιο τον υποδέχθηκε με ανείπωτη αγαλλίαση. Εκεί συνέχισε ως ακάματος εργάτης του Ευαγγελίου του Χριστού το ποιμαντικό του έργο, ενώ παράλληλα με τη χάρη του Θεού θεράπευσε ασθενείς και εκδίωξε δαιμόνια. Ιδιαίτερη όμως μέριμνα και αγάπη επέδειξε και στους κληρικούς της επαρχίας του, αφού για την ορθή πνευματική τους καθοδήγηση συνέταξε εγχειρίδιο με τις κατάλληλες νουθεσίες και υποδείξεις. Όμως η καρποφόρα επίγεια δράση του πλησίαζε πλέον να ολοκληρωθεί και ο ίδιος προαισθανόμενος την εκδημία του, υπέδειξε τον διάδοχό του στην Επισκοπή Ιεραπόλεως, τονίζοντάς του τη μεγάλη ευθύνη των επισκοπικών του καθηκόντων. Κάποια στιγμή αποσύρθηκε σ’ ένα υψηλό βουνό για να προσευχηθεί, όπου με τη δύναμη της προσευχής του στον Κύριο ανέβλυσε μία πηγή θερμού ύδατος. Κατόπιν προαισθανόμενος τον επικείμενο θάνατό του που έλαβε χώρα σε ηλικία εβδομήντα δύο ετών, κατέβηκε στην Ιεράπολη και ετοίμασε τον τάφο του κοντά στον βωμό που είχε μεταφέρει το δαιμόνιο. Μάλιστα έδωσε την εντολή να σκαλίσουν μία επιγραφή σε πέτρινη πλάκα, η οποία διασώθηκε μέχρι σήμερα και φυλάσσεται σε μουσείο της Ρώμης. Στην επιγραφή αυτή αναγράφονται τα ακόλουθα: «Ἐκλεκτῆς πόλεως πολίτης τόδ’ ἐποίησα ζῶν, ἵν’ ἔχω καιρῷ σώματος ἔνθα θέσιν, τοὔνομ’ Ἀβέρκιος˙ ὅ ὤν μαθητής ποιμένος ἁγνοῦ, ὅς βόσκει προβάτων ἀγέλας ὄρεσιν πεδίοις τε, ὀφθαλμούς ὅς ἔχει μεγάλους πάντῃ καθορῶντας. Οὖτος γάρ μ’ ἐδίδαξε γράμματα πιστά˙ εἰς Ρώμην ὅς ἔπεμψεν ἐμέ βασιλείαν ἀθρῆσαι καί βασίλισσαν ἰδεῖν χρυσόστολον, χρυσοπέδιλον˙ λαόν δ’ εἶδον ἐκεῖ λαμπράν σφραγεῖδαν ἔχοντα. Καί Συρίης πέδον εἶδα καί ἄστεα πάντα, Νισῖβιν, Εὐφράτην διαβάς, πάντῃ δ’ ἔσχον συνομίλους Παῦλον ἔχων ἔποχον. Πίστις πάντῃ δέ προῆγε καί παρέθηκε τροφήν πάντῃ ἰχθύν ἀπό πηγῆς πανμεγέθη καθαρόν, ὅν ἐδράξατο παρθένος ἁγνή˙ καί τοῦτον ἐπέδωκε φίλοις ἔσθειν διά παντός οἶνον χρηστόν ἔχουσα κέρασμα διδοῦσα μετ’ ἄρτου…».
Από τα ιερά λείψανα του Αγίου Αβερκίου διασώθηκε η τιμία κάρα του, η οποία φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Παναχράντου της νήσου Άνδρου, ενώ αποτμήματα λειψάνων του φυλάσσονται στις Ιερές Μονές Καρακάλου του Αγίου Όρους, Προυσού Ευρυτανίας, Παναγίας Φανερωμένης Σαλαμίνος και Κύκκου Κύπρου, όπου κατόπιν παρακλήσεως του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Κύκκου και Τηλλυρίας κ. Νικηφόρου, του και Καθηγουμένου της Μονής, εποιήθη Ακολουθία προς τιμήν του Αγίου από τον Μέγα Υμνογράφο της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας Δρ. Χαραλάμπη Μ. Μπούσια. Επίσης στο χωριό Ελεγμοί (Κουρσουνλού) της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας σώζεται το ερειπωμένο Καθολικό της ιστορικής Ιεράς Μονής του Αγίου Αβερκίου που είναι κτίσμα της κομνήνειας εποχής και χρονολογείται από τον 9ο μ.Χ. αιώνα.
Ο Άγιος Αβέρκιος εορτάζεται πανηγυρικά στη Σαντορίνη, θεωρούμενος μάλιστα ως ο προστάτης άγιος των κρασιών, αφού ο εορτασμός της μνήμης του στις 22 Οκτωβρίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το άνοιγμα των νέων κρασιών. Άλλωστε από παλαιοτάτων χρόνων την ημέρα της εορτής του Αγίου άνοιγαν στη Σαντορίνη οι κάναβες που ήταν συνήθως υπόσκαφες αποθήκες για να δοκιμάσουν τα κρασιά της νέας σοδειάς. Η ιδιαίτερη τιμή που απολαμβάνει ο Άγιος Αβέρκιος στη Σαντορίνη οδήγησε το 1826 στη σύνταξη Ασματικής Ακολουθίας προς τιμήν του, η οποία επανεκδόθηκε το 1867. Επ’ ονόματί του στο κυκλαδίτικο αυτό νησί υπάρχουν δύο ιεροί ναοί, οι οποίοι είναι και οι μοναδικοί ναοί του Αγίου σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Ο ένας ναός βρίσκεται στο χωριό Πύργος πάνω από την κεντρική πλατεία, ενώ ο δεύτερος ναός που ανεγέρθηκε το 1995, βρίσκεται στο χωριό Εμπορείο. Αλλά στο όνομα του θαυματουργού Αγίου είναι εγκαινιασμένο ήδη από τις 10 Φεβρουαρίου του 1798 και το δεξιό κλίτος του ιερού ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος Εμπορείου, γεγονός που αποδεικνύει την ξεχωριστή λατρευτική τιμή που αποδίδουν οι κάτοικοι της οινοπαραγωγικής Σαντορίνης στον ισαπόστολο του Χριστού Άγιο Αβέρκιο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η τιμή του Αγίου στην Ερμιόνη Αργολίδος, όπου στον ιερό ενοριακό ναό της Κοιμήσεως Θεοτόκου υπάρχει σε περίτεχνο προσκυνητάρι φορητή εικόνα του Αγίου, έργο του εξ Ύδρας ιερέως Λαζάρου Καρβελά, η οποία αποτελεί δωρεά των οινοπωλών της Ερμιόνης το 1908. Ενδεικτικό είναι ότι κατά την ημέρα της εορτής του στην Ερμιόνη άνοιγαν τα νέα κρασιά και μετά τη Θεία Λειτουργία διαβαζόταν η σχετική ευχή για να γίνει ο μούστος «καλόπιστο» κρασί.
Εκτός όμως από την πράγματι ενδιαφέρουσα λαογραφική προσέγγιση της εορτής του Αγίου Αβερκίου, η ολόθερμη ευχή μας είναι, επικαλούμενοι τις πρεσβείες του στη σημερινή αλλοπρόσαλλη εποχή, να διατηρήσουμε ακραιφνή τον απαράμιλλο θησαυρό της χριστιανικής πίστεως, αφού ο σωτηριώδης λόγος του Ευαγγελίου του Χριστού, τον οποίο με τόσο ένθερμο ιεραποστολικό ζήλο κήρυξε ο θεοφόρος ισαπόστολος και θεοπρόβλητος ιεράρχης της Ιεραπόλεως, είναι ο μόνος που νοηματοδοτεί την επίγεια πορεία και τον πνευματικό μας αγώνα για τη σωτηρία της ψυχής μας.
Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Εκπαιδευτικός
Βιβλιογραφία
· Μπούσια Χαραλάμπους Μ., Ακολουθία του Οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Αβερκίου Επισκόπου Ιεραπόλεως, χ.χ.
· Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος Δεύτερος- Οκτώβριος, Εκδόσεις Ίνδικτος, Β΄ Έκδοση, Αθήναι 2011.
Εικόνες
[01] Ο Άγιος Αβέρκιος. Φορητή εικόνα του 1942, έργο του αγιογραφείου της Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου Κύπρου, από τον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Βατυλής Αμμοχώστου Κύπρου.
[02] Παλαιά φορητή εικόνα του Αγίου Αβερκίου από τον Ιερό Ναό της Ευρέσεως του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου.
[03] Ο Άγιος Αβέρκιος έλαβε το χάρισμα από τον Θεό να εκδιώκει τα δαιμόνια.
[04] Ο Άγιος Αβέρκιος αναδείχθηκε «ομόζηλος των Αποστόλων» και έλαβε τον τίτλο «ισαπόστολος».
[05] Ο Άγιος Αβέρκιος διέταξε το δαιμόνιο που βασάνιζε την κόρη του Μάρκου Αυρηλίου να μεταφέρει στην Ιεράπολη έναν τεράστιο ειδωλολατρικό βωμό.
[06] Ο Ιερός Ναός του Αγίου Αβερκίου στο χωριό Πύργος Σαντορίνης.
[07] Εσωτερική άποψη του Ιερού Ναού Αγίου Αβερκίου Πύργου Σαντορίνης.
[08] Ανθοστόλιστη φορητή εικόνα του Αγίου Αβερκίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό του Πύργου Σαντορίνης.
[09] Ανθοστόλιστη φορητή εικόνα του Αγίου Αβερκίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό του Πύργου Σαντορίνης.
[10] Ο ανεγερθείς το 1995 Ιερός Ναός του Αγίου Αβερκίου στο χωριό Εμπορείο Σαντορίνης.
[11] Εσωτερική άποψη του Ιερού Ναού Αγίου Αβερκίου Εμπορείου Σαντορίνης.
[12] Φορητή εικόνα του Αγίου Αβερκίου στον Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων πόλεως Τήνου.
[13] Φορητή εικόνα του Αγίου Αβερκίου στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους.
[14] Φορητή εικόνα του Αγίου Αβερκίου στον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννου Προδρόμου πόλεως Τήνου.
[15] Το χρονολογούμενο από τον 9ο αιώνα ερειπωμένο Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Αβερκίου στη Βιθυνία της Μικράς Ασίας.
www.panoramio.com
Η αναδημοσίευση επιτρέπεται με την απαραίτητη προϋπόθεση της αναφοράς του συγγραφέα και του ιστολογίου πρώτης δημοσίευσης: http://kallimasia.blogspot.gr
Η αναδημοσίευση επιτρέπεται με την απαραίτητη προϋπόθεση της αναφοράς του συγγραφέα και του ιστολογίου πρώτης δημοσίευσης: http://kallimasia.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου