Δυο Χιώτες Οικουμενικοί Πατριάρχες

Ταφικό Μνημείο Ιωακείμ Δ' Καλλιμασιά
Φωτογραφία Αρχείου

Διαβάσαμε σήμερα στην εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ:

Την περασμένη Κυριακή, σύμφωνα με ανακοινώσεις στον Τύπο και το Διαδίκτυο, τιμήθηκε η μνήμη δύο τέκνων της Καλλιμασιάς. Το Ίδρυμα Αγ. Αιμιλιανός ο Ομολογητής συνέχισε την πρωτοβουλία του Εκπ. Σωμ. Καλλιμασιάς «Η ΠΡΟΟΔΟΣ», μετά από επιλήψιμη σιωπή δεκαετιών, με το καθιερωμένο πια μνημόσυνο των μεγάλων ευεργετών του χωριού και όχι μόνο, για τις προσωπικότητες που δεν τιμώνται ανάλογα με την προσφορά τους από την τοπική κοινωνία του νησιού, ώστε να γίνονται παράδειγμα για μίμηση από τους «επιγιγνόμενους» (βλέπε σχετικά μνημόσυνα επί Τουρκοκρατίας). 

Δυστυχώς, και παρά την επιθυμία μου, μια αδιαθεσία με εμπόδισε να ανταποκριθώ στη σχετική πρόσκληση και να διαπιστώσω «ιδίοις όμμασι» την οφειλόμενη συμμετοχή των ευεργετηθέντων. [Ο Δήμος Ιωνίας στεγάζεται στο τέως Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο, το οποίο χρηματοδοτήθηκε αδρά από τον Ιωακείμ τον Β΄(Κοκκώδη) και ανεγέρθηκε με την επίβλεψη του ανιψιού του μητροπολίτη Δέρκων, μετέπειτα Ιωακείμ του Δ’ (Κρουσουλούδη).]
Πιστεύω ότι, εκτός από τη θρησκευτική κοινότητα του νησιού, θα προσήλθε σε πλήρη σύνθεση το Δημοτικό Συμβούλιο Ιωνίας μαζί με τους εκπαιδευτικούς μας, αφού ο Ιωακείμ ο Δ΄, έχοντας προφανώς υπόψη τον βίον και πολιτείαν του Κοσμά του Αιτωλού, προσπόρισε στα σχολεία τη μεγάλη κτηματική περιουσία της μονής Αγ. Γεωργίου στη Ρα, που καταστράφηκε στο σεισμό του 1881. 

Ακόμη να ακούσω «ιδίοις ωσί» το επιδιωκόμενο μήνυμα προς το εκκλησίασμα. Θα πρόσθετα ότι τα στοιχεία που παρέχει στο ρήτορα η σχετική βιβλιογραφία, είτε είναι ελλιπή είτε εμπεριέχουν λάθη. Στην ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου π.χ., ο Ιωακείμ ο Β΄ αναφέρεται και Κρουσουλούδης, αντί του Μανιοτάκης. Για τον Ιωακείμ τον Δ΄, εκτός από Κρουσουλούδης αναγράφεται ότι μερικές φορές ονομάζεται και Κοκκώδης (από το γένος της μητέρας του, αδελφής του Β΄). Η πραγματικότητα είναι ότι αναφέρεται αποκλειστικά ως Κοκκώδης (Απολυτήριο σχολής Χάλκης και βαθμοί και ιερατικοί τίτλοι) και πουθενά με το πραγματικό του επίθετο. 

Εξεταστέος ο χαρακτηρισμός που αποδίδεται στον Β΄ ότι «δεν υπήρξε ανώτερος χρημάτων», λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι αφιέρωσε όλη του την περιουσία σε αγαθοεργούς σκοπούς, αναγκάζοντας τους συγγενείς του (όλους με επίθετο Κοκκώδη και κανένα Κρουσουλούδη(!), να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη για διεκδίκηση κληρονομικών δικαιωμάτων). 

Απομένει ακόμη η βασανιστική έρευνα του κατά πόσον είναι αλήθεια ότι στις τελευταίες του στιγμές κάλεσε κοντά του τον ανιψιό του, κατά δήλωση του ίδιου στην Ι. Σύνοδο, για να του ανακοινώσει την επιθυμία του για την διάθεση 10.000 λιρών. 

Παρών επίσης, πάντα κατά τον Ιωακείμ Δέρκων (μετέπειτα Δ΄) ήταν μόνο ο μεγάπλουτος τραπεζίτης Αμβρόσιος Μαυροκορδάτος, συνεκτελεστής της προφορικής διαθήκης. Αν ισχύει ότι η τελευταία θέληση ουδέποτε εκφράστηκε (*), τότε απομένει να εξαρθεί εντονότερα η προσωπικότητα του Δ΄. 

Τελειώνοντας, υποβάλλουμε την πρόταση προς το προεδρευόμενο από τον Άγιο Χίου Ίδρυμα Αγ. Αιμιλιανός ο Ομολογητής: Να συμπεριληφθεί στη μελλοντική απότιση τιμής προς τους Χίους ηγέτες της Ορθοδοξίας και ο Κωνσταντίνος ο Ε΄ με καταγωγή από τη Βέσσα, σε εκδήλωση στη γενέτειρα του τελευταίου, με την ευκαιρία της χρονίζουσας αποκάλυψης της 

προτομής που έγινε με δαπάνες του αείμνηστου Σταύρου Χαλιορή. Στην τελευταία περίπτωση μπορεί κανείς από τους γνωστούς για τις σχέσεις τους με το Πατριαρχείο να συμβάλει για την έλευση του προκαθήμενου της Ορθοδοξίας στη Βέσσα για την αποκάλυψη της προτομής; Αν το επιτύχει, τότε θα πιστωθεί με μια ακόμη προσφορά προς το ναυτότοπό μας. 

Νοτιοχωρούσης 

(*) Να σημειωθεί ότι η έγγραφη διαθήκη, με τους τότε ισχύοντες κανονισμούς της Οθωμανικής νομοθεσίας, δεν θεωρούταν έγκυρη. 

Τα στοιχεία που αναφέρθηκαν δανειστήκαμε από την ανέκδοτη εργασία του Δ. Μελαχροινούδη «ΤΡΕΙΣ ΧΙΩΤΕΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΣ» 

Σημείωση ιστολογίου: 

Το Ίδρυμα Πνευματικής και Κοινωνικής Διακονίας Καλλιμασιάς Χίου "Άγιος Αιμιλιανός ο Ομολογητής" από συστάσεώς του ανέλαβε την υποχρέωση της απόδοσης τιμής στη μνήμη των δύο Καλλιμασιωτών επιφανών ανδρών του Γένους, τους δύο αοίδιμους Οικουμενικούς Οικουμενικούς Πατριάρχες κυρούς Ιωακείμ Β' και Ιωακείμ Δ'.

Συγκεκριμένα στον Κανονισμό λειτουργίας του Ιδρύματος που εγκρίθηκε από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Φ.Ε.Κ. Β' αρ. φύλλου 625/11 Μαΐου 2000).

Στο άρθρο 13 αναφέρει σχετικά:

Το Ίδρυμα επίσης τιμά τη μνήμη των Καλλιμασιωτών αοιδίμων Οικουμενικών Πατριαρχών Ιωακείμ Β' του Κοκκώδη και Ιωακείμ Δ' του Κρουσουλούδη τελώντας μνημόσυνο κατ' έτος την Κυριακή πριν ή μετά την εορτή των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης (9 Σεπτεμβρίου).

Στις 12 Σεπτεμβρίου 2002 ο συνταξιούχος ιατρός Γεώργιος Νικολάου Κρουσουλούδης συγγενής του Πατριάρχου Ιωακείμ Δ' δώρισε στο Ίδρυμα "Άγιος Αιμιλιανός ο Ομολογητής" το ταφικό μνημείο του Οικουμενικού Πατριάρχου Ιωακείμ Δ' που βρίσκεται εντός του αυλείου χώρου του ενοριακού παρεκκλησίου Μεταμορφώσεως Σωτήρος Χριστού Καλλιμασιάς.   

Σημειώνεται επίσης ότι το "Ιωακείμιο" Δημοτικό Σχολείο Καλλιμασιάς σε συνεργασία με τον Εφημέριο (που τελεί τρισάγιο στο μνημείο) διοργανώνει τα τελευταία χρόνια τιμητική εκδήλωση με την παρουσία και συμμετοχή των δασκάλων και των μαθητών στον χώρο του ταφικού μνημείου κοντά στις 15 Φεβρουαρίου (ημέρα εκδημίας του Πατριάρχου Ιωακείμ Δ'. Όπως αναφέρει ο Βασίλειος Σταυρίδης: Ὁ πρώην ΚΠόλεως Ἰωακεὶμ Δ´ ἀπέθανεν εἰς τὴν Χίον τὴν 15ην Φεβρουαρίου 1887 εἰς ἡλικίαν μόλις 50 ἐτῶν. Αὐθημερὸν μετεκομίσθη εἰς Καλλιμασίαν, τὴν γενέτειράν του, καὶ ἐτέθη εἰς λαϊκὸν προσκύνημα εἰς τὸ παρεκκλήσιον τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Μετὰ τὴν κηδείαν ἐτάφη ὄπισθεν τοῦ βήματος τοῦ ναοῦ τῆς Μεταμορφώσεως. Ἀργότερον ἐπὶ τοῦ τάφου του ἐστήθη μεγαλοπρεπὲς μνημεῖον.)