Θα ήθελα πριν να μιλήσω για την ιστορία της εκκλησίας να ευχαριστήσω προκαταβολικά τον παπά Γιώργη που μου έδωσε την ευκαιρία να επικοινωνήσω μαζί σας.
Ένας ταξιδιώτης ερχόμενος από τη Χίο για την Καλλιμασιά, μετά τον Αγιο Μηνά, ακολουθούσε τον υποτυπώδη δρόμο προς τον Ανέμωνα. Από εκεί αφήνοντας πίσω του το Γενοβέζικο κτήμα με τον πύργο και το μάγγανο του, κατηφόριζε προς το κεφαλοχώρι της περιοχής. Έτσι υποχρεωτικά περνούσε από την εκκλησία του Προφήτη Ηλία, προσέχοντας όμως να μην έχει την τύχη του Αβεσσαλώμ, όπως έγραψε ένας περιηγητής, γιατί κινδύνευε να μπλέξουν τα μαλιά του στα κλαδιά των δέντρων πάνω από το δρόμο.
Όπως λέει ο Δημήτρης Ν. Σωτηράκης στο αξιόλογο βιβλίο του ΤΟ ΝΕΟΧΩΡΙ ΤΗΣ ΧΙΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ, δεν υπάρχουν μαρτυρίες στους κώδικες του Νεχωριού που διάβασε για να βοηθήσουν στη χρονολόγηση του Προφήτη Ηλία. Αναγκαστικά κατέφυγε σε δυο πηγές: Τον ιστορικό Γ. Ζολώτα που πληροφορεί ότι η εκκλησία ανήκε στην οικογένεια των Αθανάσηδων ή Ντελή Αθανάση, δηλαδή του τρελού Αθανάση. Όμως χρονολογικά δεν αναφέρεται.
Η δεύτερη πληροφορία προέρχεται από τον Αρχιμανδρίτη Ιωάννη Ανδρεάδη, από το βιβλίο του ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΝ ΧΙΩ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. Γράφει λοιπόν ότι ο ναός αυτός ανήκε <στη Λαμπρινή του ποτέ Θεοδώρου Αθανασίου>, η οποία στις 10 Μαρτίου 1833 προσλαμβάνει ως συνιδιοκτήτες τους Σωτήριο Αποστολίδη και Μιχαήλ Τζακούμην.
Από δική μας έρευνα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στη Χίο, όπως και στη βιβλιοθήκη Κοραή, προκύπτει ότι ο ναός ανέκαθεν ανήκε στην οικογένεια των Θλιβίτηδων σε όλη τη διάρκεια του του 18ου και 19ου αιώνα. Συγκεκριμένα: Η πρώτη αναφορά στους κώδικες γίνεται το 1729, όπου η Ανού του Γεωργίου Θλιβίτη πληρώνει για χρέη του αγίου Ηλία.
Η ίδια έξι χρόνια αργότερα, μαζί με το γιό της μονιό βάζουν εφημέριο εις τον ναόν άγιον Ηλία τον π’’ παντολέων, να δουλέψει τον άγιον κάθε κιριακίν και να του πιγένου λάδιν και κερίν και την προσφοράν του να δουλέψι τα πράματα καλά να τα τρό διά την ρόγαν του (δηλ. το μισθό του)
1741 η μονού πέρνι τοποστατικόν τι θέσι άγιον ηλίαν καθός εστίν ήγουν να δινι του προφίτου ηλιού τον κάθε χρόνο παράδες εννέα.
Η επόμενη αναφορά γίνεται το 1809 που ο σταμάτης υιός του ποτέ νεαμονίτη
θλιβιτάκι προυκίτζι τον προφήτην ηλίαν και αμπέλι οργιές 6 το πλισίον η αδερφή του μονέου και η οδός έτι ακόμη του γράφει και τον αγιον παντελεήμονα.
Ο Προφήτης Ηλίας στη συνέχεια κατονομάζεται μέχρι το 1881 σε τέσσερις δικαιοπραξίες σε αφιερώσεις διαθετών: της <πλουμούς συμβίας του διμήτρι αγιοργούση> το 1815, της <Πλουμούς θυγατέρας του ποτέ Κοσταντή Μελαχρινού> το 1858, του <Σταμάτη ποτέ Μιχαήλ του Μονέου και της συζύγου του Λεμονιάς ποτέ Παντολέου Σταμούλη> το 1865 και του Σταμάτη Στεφανίδη ή Σουβλή το 1881.
Μετά το σεισμό του 1881 δεν γίνεται καμιά αναφορά για την εκκλησία του Προφήτη Ηλία στους κώδικες Καλλιμασιάς. Όμως ο Σπύρος Παγανέλης που βρέθηκε στη Χίο λίγες μέρες μετά την καταστροφή, στην ανταπόκρισή του στην εφημερίδα ΝΕΟΛΟΓΟΣ της Κωνσταντινούπολης θα γράψει:
<… ο ναός του προφήτου Ηλία ηγείρετο προ οκτώ μόλις ημερών, σήμερον δε ουδέν ίχνος φαίνεται μακρόθεν>.
Τέλος ο εξαίρετος καλλιμασιώτης εκπαιδευτικός Δημήτρης Χαρτουλάρης περιγράφοντας εκδρομή των 200 τόσων μαθητών του Αρρεναγωγείου Καλλιμασιάς το 1898 στον Προφήτη Ηλία, μας αποκαλύπτει με την γλαφυρή του περιγραφή και το ιδιοκτησιακό καθεστώς:
‘Μηδέ τοίχο δεν ξεχώριζες σε τούτο το ξωκλήσι. Ένας μεγάλος σωρός μονάχα φαινότανε στο τσούμπο του λόφου. Έτσι το κατάντησε ο σεισμός του 1881 το εκκλησάκι. Κι όμως βραδιές-βραδιές, μπροστά σε τούτη τη χαλικουριά, θαμπόφεγγε κάποιο καντηλάκι, κλεισμένο σ’ ένα φαναράκι που βλέπαμε τώρα μπροστά μας. Τ’ άναβαν οι χωριανοί που είχαν γύρω χωράφια και σκίνους, κι ο γέρο Θλιβίτης (ο Κουρκούτης). Γιατί ο Προφήτης Ηλίας ήταν κτητορική εκκλησία των Θλιβίτιδων, καθώς και ο Άγιος Παντελεήμονας μέσα στο χωριό’. Το παραπάνω είναι απόσπασμα από το βιβλίο <Ο Δημήτρης Χαρτουλάρης και το εκτός έδρας έργο του> που επιμελήθηκε η Καίτη Ρουκανά και εκδόθηκε το 2010 από το
γιο του Νίκο που μας άφησε χρόνους πριν λίγο και στη μνήμη του οποίου αφιερώνω τούτη τη μικρή μου αναφορα.
Να προσθέσω ότι την οικογένεια Θλιβίτη εντόπισα για πρώτη φορά στους κώδικες το 1726. Από το Θλιβίτη Ερειθιανό το 1798 εμφανίζεται το επίθετο Ρυθιανός.
Θλιβίτηδες μετανάστες βρίσκομε στην Κων/λη, Αλεξάνδρεια, Σουλινά στη Μαύρη Θάλασσα και κατοίκους στη Σύρο.
Μετά όλα τα παραπάνω παραμένει το ερώτημα εάν ο Προφήτης Ηλίας είναι καλλιμασιώτικος ή νεχωρούσικος. Νομίζω η απάντηση βρίσκεται στο μελλοντικό κτήτορα που θα ξανακτίσει την εκκλησιά.
Τελειώνοντας μαζί με τις ευχές μου στους εορτάζοντες, να προσθέσω καλό καλό και χωρίς φωτιές καλοκαίρι σε σας που ήλθατε να τιμήσετε τη μνήμη του Προφήτη.
[Η ομιλία εκφωνήθηκε από τον καπετάν Δημήτρη Μελαχροινούδη κατά τον Εσπερινό της εορτής του Προφήτη Ηλία, στην ομώνυμη περιοχή του Ανέμωνα, την Παρασκευή 19 Ιουλίου 2013.]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου