Ομιλία καπετάν Δημήτρη Μελαχροινούδη στον Άγιο Χαράλαμπο Βαρβασίου (29 Σεπτεμβρίου 2013)

Είμαι συναισθηματικά φορτισμένος που βρίσκομαι ανάμεσά σας αδέρφια μου της απέναντι στεριάς και όχι μόνο. Και τούτο γιατί καθένας μας κουβαλά μέσα του την ιστορία από τον τόπο που έζησαν και μεγαλούργησαν για τριάντα αιώνες οι πρόγονοί μας, μέσα στο σκαμπανέβασμα των γεγονότων. Γιατί καθένας έχει να μας πει μια διαφορετική ιστορία που συνθέτει το σκληρό, το απάνθρωπο δράμα του ξεριζωμού.
Το κτύπημα της πόρτας μέσα στη νύχτα, τσικάρ γκιαούρ, τσικάρ, το σφάξιμο των γέρων, ο βιασμός των γυναικών, το μάζεμα των ικανών για δουλειά στα τάγματα εργασίας, από τα οποία ελάχιστοι γύρισαν για να καταθέσουν τις μαρτυρικές εμπειρίες τους. Τέλος το φευγιό με ένα μπόγο και μια εικόνα, ζητώντας καταφύγιο στα κοντινά νησιά. Εκεί θα συμβάλλουν με την εργατικότητα και τον πολιτισμό τους στην ανάπτυξη της κοινωνίας που τους φιλοξένησε.

Αυτός ο ξεριζωμός δεν ήταν τυχαίος, ούτε τα χιλιάδες θύματά αποτέλεσμα συνωστισμού. Πρόταση του γερμανού συμβούλου Von Sanders ἠ Λιμάν Πασά στον υπουργό των εσωτερικών Μεχμέτ Ταλαάτ, ο οποίος την εισηγήθηκε σε σύσκεψη των ανακτόρων στο Γιλδίζ. Αποφασίστηκε η γενοκτονία των Ελλήνων μετά από το τηλεγράφημα της 8 Μαϊου 1914 στο διοικητή της Σμύρνης Ραχμή Μπέη, όπως το αποκάλυψε η γαλλική εφημερίδα Les Temps:

Οι Έλληνες Οθωμανοί υπήκοοι της περιφερείας σας αποτελούν πλειονότητα, η οποία δυνατόν να αποβεί επικίνδυνη. Γενικότερα όσοι ζούν στα παράλια της Μικράς Ασίας, συμπεριλαμβανομένων και αυτών της νομαρχίας σας, πρέπει να εξαναγκασθούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να μεταφερθούν στους νομούς Ερζερούμ, Ερτζικάν και αλλού. Τούτο επιβάλλουν πολιτικοί και στρατιωτικοί λόγοι. Αν αρνηθούν να εκκενώσουν τις περιοχές τους, δώστε οδηγίες στους Μουσουλμάνους αδελφούς μας να τους εξαναγκάσουν μεταχειριζόμενοι προς τούτο κάθε μέσον και κάθε είδους έκτροπα.

Έτσι αρχίζουν οι διωγμοί στη Φώκαια με 50 νεκρούς, στην Πέργαμο και την Ερυθραία. Εκτοπίστηκαν στα βάθη της Ανατολής 284.172. Πολλοί κατάφυγαν στη Λέσβο και τη Χίο.

Στη διάρκεια του Α΄Παγκόσμιου πόλεμου από τη Θράκη, Μικρασία και Πόντο υπήρξαν 490.063 εκτοπίσεις.

Για τους διωγμούς αυτούς ο Δαμάντ-Φαρίντ πασάς (πρώην μεγάλος βεζύρης) θα πει στην οθωμανική γερουσία στις 22 Οκτ. 1918:

Η εκμηδένιση των χριστιανικών πληθυσμών ήταν ασυγχώρητο έγκλημα και διαπράχτηκε χωρίς κανένα λόγο. Οι πληθυσμοί εξαναγκάστηκαν να φύγουν με την απειλή και τη βία και εξολοθρεύτηκαν χωρίς οίκτο.

Όμως και για έκτροπα κατηγορήθηκε ο ελληνικός στρατός όταν αποβιβάστηκε στη Σμύρνη στις 15 Μαϊου 1919, όταν πυροβολήθηκε από ελεύθερους σκοπευτές. Αυτά μεγαλοποιήθηκαν πολύ κατά τον Γεν. Πρόξενο των ΗΠΑ στη Σμύρνη Τζώρζ Χόρτον. Αντίθετα με τους Τούρκους, γράφει, οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν όσους κρίθηκαν υπεύθυνοι για τις βιαιότητες και πολλοί από αυτούς καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Στις οικογένειες των θυμάτων δόθηκε αποζημίωση.

Με την αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας στη Ελλάδα, έγινε αντικατάσταση των έμπειρων μέχρι τότε αξιωματικών και υπήρξαν ολέθρια λάθη. Αναφέρεται χαρακτηριστικά η περίπτωση της αποφασιστικής σημασίας μάχης του Κάλε Γκρότο έξω από την Άγκυρα στις 28 Αυγ. 1921, που έκρινε την εξέλιξη στη συνέχεια.

Ο Κεμάλ ηττημένος τότε στρατιωτικά και καταψηφισμένος από την εθνοσυνέλευση που είχε περικυκλώσει, έδινε την τελευταία μάχη, έτοιμος για απαγκίστρωση και αναχώρησή του. Ήταν πια θέμα λίγων λεπτών. Σε αυτό τον ορεινό όγκο ο Πλαστήρας του 5/42 ήταν έτοιμος να πλευροκοπήσει τους τούρκους και ζητά άδεια για επίθεση. Όμως αρκετά είχε δοξαστεί και άδεια δεν δίδεται. Ένας άλλος έμπειρος ο Φράγκου του 1/38 αγωνιά με την εξέλιξη και ζητά την επέμβαση του ενωμοτάρχη, αλλά <ο στρατηγός κοιμάται>, αυτή είναι η απάντηση που παίρνει. Κι όταν ακόμη ο Γονατάς ξυπνά τον πρίγκιπα Ανδρέα –αυτός ήταν ο ενωμοτάρχης- η διαταγή δεν αλλάζει. Σε αυτή την περίπτωση η Μικρασία χάθηκε όχι από το διχασμό, γιατί οι φιλοβασιλικοί μάχονταν το ίδιο άξια όπως και οι βενιζελικοί. Χάσαμε, γράφει ο Καψής, από τον Κωνσταντινισμό.

Μετά το Κάλε Γκρότο άρχισε η επώδυνη και εξευτελιστική υποχώρηση, <όπου χρειάστηκε να συγκεντρωθούν όλη η ανικανότητα, όλη η δειλία κι η μέχρι προδοσίας διαφθορά εκείνης της εποχής> με τα γνωστά αποτελέσματα.

Μοναδική εξαίρεση ο Πλαστήρας που με τους άνδρες του ανακούφιζε τους υποχωρούντες, δίνοντας την τελευταία μάχη στο Σταυρό, όπου σκοτώθηκαν 417 ιππείς των Τούρκων και για να επιβιβαστεί ο στρατός στα πλοία στις 8 του Σεπτέμβρη.

Η ελληνική κατοχή βάστηξε μέχρι τότε, επειδή η εκκένωση κατά τον Γιάννη Καψή είχε προαποφασιστεί, λόγω των συμφερόντων των συμμάχων μας. Συμπληρώνει ακόμη ότι είχε αποφασιστεί οι Μικρασιάτες να εγκαταλειφθούν στην τύχη τους για να φθάσομε στην είσοδο των Τούρκων στη Σμύρνη στις 9 του Σεπτέμβρη. Πλιάτσικο, σκοτωμοί και βιασμοί. Ο μαρτυρικός θάνατος του μητροπολίτη Χρυσοστόμου και η φωτιά της 13ης που αποδόθηκε στους Έλληνες, ενώ οι Τούρκοι είχαν τον απόλυτο έλεγχο της πόλης από πέντε μέρες.

Για τα έκτροπα, αλλά και για την επαίσχυντη συμπεριφορά των ξένων δυνάμεων θα γράψει ο Χόρτον : Ένα από τα βασανιστικά αισθήματά μου εκείνες τις μέρες ήταν της ντροπής. Ντρεπόμουν που ανήκα στο ανθρώπινο γένος. Οι Τούρκοι ικανοποιούσαν ελεύθερα όλες τις ζωώδεις ανάγκες τους για σφαγή, βιασμό και πλιάτσικο σε απόσταση βολής από τα συμμαχικά πολεμικά πλοία. Οι χριστιανοί της Μικράς Ασίας αφέθηκαν στην τύχη τους, επειδή καμμιά δυτική δύναμη δεν είχε την πολυτέλεια να χάσει την εύνοια των Τούρκων πλειοδοτώντας σε ανθρωπιστικές παρεμβάσεις. Όλες περἰμεναν κάποια ανταποδοτικά οφέλη.

Άγνωστος ο αριθμός των νεκρών. Στις 18 του Σεπτ. ο ανταποκριτής του Ρώυτερ μεταδίδει ότι οι νεκροί αποκλείεται να ήταν λιγότεροι από 100.000.

Τον Ιανουάριο του 1923 υπογράφτηκε η Συνθήκη της Λωζάνης. Η νικήτρια Τουρκία υποστηριζόμενη από κυβερνήσεις που προστάτευαν κυρίως πετρελαϊκά συμφέροντα, αρνήθηκε την εθελουσία ανταλλαγή των πληθυσμών. Ανταλλάχτηκαν έτσι 1.290.000 χριστιανοί έναντι 480.000 μουσουλμάνων.

Από τα 1.013.195 Έλληνες με τα 652 σχολειά τους και τους 91.538 μαθητές που διέμεναν στη δυτική Μικρά Ασία, κανείς δεν έχει απομείνει. Ούτε οι 350.000 στην Τραπεζούντα. Ο τέλειος ξεριζωμός από την πατρίδα μας, σε ένα πόλεμο που δεν νικήθηκε ο στρατός μας, αλλά οι αρχηγοί του. Χάθηκε στα σαλόνια της Αθήνας με την Ελλάδα ηττημένη πολλούς μήνες πριν αρχίσει η μάχη.

Σήμερα απαιτούμε να μην πλαστογραφείται η ιστορία μας, ούτε να εξοργίζονται τα πνεύματα των νεκρών μας, που πολλών τα κόκαλα ποτέ δεν βρέθηκαν, με την εφεύρεση του συνωστισμού της Σμύρνης. Παράλληλα επειδή είμαστε καταδικασμένοι να συνυπάρχομε με τους γείτονές μας, απομένει να διαλέξομε αυτά που μας ενώνουν, έχοντας πάντα υπόψη την πραγματική ιστορία για να αποφύγομε μελλοντικές καταστροφές και ταπεινώσεις.

Ειδικότερα σήμερα που η χώρα μας βρίσκεται στη χειρότερή της κρίση, επιβάλλεται ομοψυχία και το γύρισμα της πλάτης σε εκμεταλλευτές της περίστασης.

Ευκαιρία για να θυμίσω την προτροπή ενός κατάφορα αγνοημένου οραματιστή, που όμως οι Βαρβασιώτες τίμησαν δίνοντας το όνομά του σε ένα δρόμο- έστω και άγνωστο- δίπλα στο χείμαρρο Παρθένη. Αυτουνού που έγραφε πριν από 70 χρόνια στην παράνομη εφημερίδα του : Μετά το διώξιμο των Γερμανών, πρέπει να ελευθερωθούμε και από την οικονομική κατοχή. Του ίδιου που στις τελευταίες υποθήκες στα παιδιά του τόνιζε πως το χρέος προς την πατρίδα δεν τελειώνει ποτέ. Του Κώστα Περρίκου που ελάχιστοι τον θυμήθηκαν πριν λίγες μέρες, στην επέτειο της 20 του Σεπτέμβρη.

Κλείνοντας θα προέτρεπα να δοθεί όσο γίνεται περισσότερο βάρος στη νεολαία μας που στοχεύουν οι εκμεταλλευτές της. Να κρατήσει τη γλώσσα, τη θρησκεία και τις παραδόσεις μας, τόσο εδώ, όσο και στην προσφυγιά της στη Δύση. Για να μην πικραθούν άλλο οι αδικοχαμένοι μας πρόγονοι, στους οποίους θα υποσχεθούμε για άλλη ακόμη μια φορά, ρίχνοντας ένα στεφάνι στη θάλασσα που μας ενώνει, ότι δεν θα λησμονήσομε τα πάτριά μας. Να κρατήσομε τη νεολαία μας για να μην πέσει η σκυτάλη στο χώμα και να μην υπάρξουν άλλες χαμένες πατρίδες. Οι φύλακες γρηγορούν, αλλά και σεις παιδιά μου ψηλά τη σημαία για να φτιάξετε ένα κόσμο καλλίτερο από αυτόν που σας παραδίνομε.

Δημ. Μελαχροινούδης