ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ

Είχα την τύχη και τη τιμή να λάβω από τον κ. Νίκο Δ. Χαρτουλάρη, το άξιο λόγου πόνημα του με τίτλο «Ο Δάσκαλος Δημήτρης Χαρτουλάρης και το εκτός έδρας έργο του», των Χιακών εκδόσεων «άλφα πι». Δεν ξέρω αν είμαι ο κατάλληλος να ασχοληθεί με την παρουσίαση ενός τέτοιου βιβλίου. Το επιχειρώ, με τις ισχνές μου δυνατότητες, γιατί η λέξη «δάσκαλος» μοιάζει σε εμένα, σαν κάτι μαγικό. Για την ασημότητα μου, μετά τη θεία λέξη «Μάνα», το «δάσκαλος» περικλείει προσφορά, μάθηση, παράδειγμα προς μίμηση, λειτούργημα αλλά και τίτλο τιμής. Το Χριστό, τιμητικά «δάσκαλο» τον προσφωνούσαν. Ο Φίλο μου καπετάν Δημήτρης Μελαχροινούδης, με είχε προϊδεάσει σχετικά. Φυσικά όσοι συνεργάστηκαν για την δημιουργία του βιβλίου, αποτελούν εγγύηση επιτυχίας. Το δείγμα γραφής του σεμνού κυρίου Χαρτουλάρη, εγνωσμένης ιστορικής αξίας. Την επιμελήτρια του έργου κ. Κ. Ρουκανά την γνωρίζω από δημοσιεύσεις εφημερίδων για θέματα πολιτισμού και από την καλή μαρτυρία του συνοδοιπόρου μου καπετάν Δημήτρη Μελαχροινούδη. Από την ποιότητα του έργου που επιμελήθηκε, πιστεύω πως είναι κεφάλαιο για τα πολιτιστικά της Χίου. Τα αποσπάσματα από τη «ΧΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ», θυμίζουν σε όλους μας το μεγάλο κενό που άφησε με τη διακοπή της έκδοσης της. Εγνωσμένης ευαισθησίας και ποιότητας ή όλη προσφορά της κ. Γεωργίας Λουκά – Μίτση. Η σελιδοποίηση της κ. Δέσποινας Καρατζά πιστεύω ότι ικανοποιεί και τον ποιο απαιτητικό αναγνώστη. Οι εκδόσεις «άλφα πι» κάνουν υπερήφανους όλους τους Χιώτες με τους τίτλους και την ποιότητα, συναγωνιζόμενες πανελλαδικά, κολοσσιαίου μεγέθους εκδοτικούς οίκους. 

Θέλοντας να σκιαγραφήσει το έργο του «δάσκαλου» πατέρα του, ξεκινά με το «Γλωσσικό ζήτημα» και τη προσήλωση του στην γλώσσα του λαού τη δημοτική ! Φυσικά και η αρχή γίνετε με τον Μεγάλο Χιώτη της διασποράς τον Γιάννη Ψυχάρη και τους αγώνες του. Ακολουθεί κατάθεση ομιλιών, προς τους γονείς και τους μαθητές του με την ευκαιρία διαφόρων σχολικών εκδηλώσεων. Μέσα στις σταθερές αξίες της διδασκαλικής ζωής του ξεχωρίζουν η θρησκευτική προσήλωση του. Ο ξεκάθαρος Φιλόλαος λόγος του παιδαγωγού που απευθύνετε σε μικρούς και μεγάλους. 

Τι λογής δάσκαλος θα ήταν αν δεν αγαπούσε τα παιδιά; Σε χρόνια δύσκολα και φτωχά, πίστευε σε μια καλύτερη ζωή, με την καλλιέργεια της παιδικής ψυχής και του πνεύματος μέσω της μόρφωσης, για αυτό το λόγο, έγραψε αρκετά παραμύθια και διηγήματα για παιδιά, τα οποία παρουσιάζονται ανά κείμενο με όμορφες εικονογραφήσεις. Τα διαβάζω και ξαναγίνομαι παιδί, ξυπνώντας μου μνήμες. Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο, στάθηκα στην σελίδα 161όπου ο τίτλος «ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ». Αυτό το βιβλιαράκι «σταθμός», για την «Χιοκεντρική» εξέλιξη μου, το αγόρασα αρκετά νέος από το βιβλιοπωλείο Κασσιώτη. Μέσα από τις σελίδες του τα ιστορικά και τα αρχαιολογικά του κεντρίσματα, μπολιάστηκα με την αγάπη τη λατρεία και το πάθος του ερευνητή που υπεραγαπά και θέτει σε πρώτη θέση την πατρίδα του μαζί με τα προσφιλή του πρόσωπα. Ειλικρινά, δε γνωρίζω πόσα τεύχη είχα εφοδιαστεί κατά καιρούς και τα χάριζα σε φίλους για να γνωρίσουν την Μυροβόλο πατρίδα μας. Ακολούθως, φωτογραφίες τευχών κάνουν γνωστά στον αναγνώστη τα σχολικά βοηθήματα που έκδωσε. Αρκετές μεστές ουσίας σελίδες, παρουσιάζουν το παιδαγωγικό και λογοτεχνικό έργο του ακούραστου δάσκαλου Δημήτρη Χαρτουλάρη. Κάθε σελίδα ξυπνά μνήμες σε όλους εμάς τους μεσήλικες και κάτι παραπάνω. Ποια χείλη δε ψέλλισαν τραγουδιστά ή ψιθυριστά, σε κάποια στιγμή της ζωής τους «Εσύ σαι ένας ήλιος φεγγάρι λαμπερό» ή «Εις το βουνό ψηλά εκεί» ή «Αν μεθώ κι αν πέφτω κάτω κι αν λασπώνομαι» ή το «Εμένα μου το είπανε ανθρώποι μερακλήδες» που αναφέρονται στα διάφορα ηθογραφήματα του. Διαβάζοντας τα, με έφεραν νοητά σε άλλη διάσταση. Γύρισα χρόνια πίσω. Με έκανα να ζήσω σε μια Χίο και μια εποχή που χάθηκαν για πάντα. Σαν ποιο επίκαιρο των εποχών και των δύσκολων καταστάσεων που αναίτια μας ζούμε σας παραθέτω μερικούς στοίχους από τη σελίδα 172 :

 

«Όλα τα ντέρτια, ντέρτια ναι 

κι όλ’ οι καημοί καημοί ναι. 

Μα σαν τη σκατοπαραδιά, 

άλλος καημός δεν είναι» 

Αλήθεια, όσοι έχουμε ασχοληθεί με το γλωσσάρι του τόπου μας, δεν έχουμε ρίξει έστω και μια ερευνητική ματιά σε όσες σημειώσει κατάθετε, κυρίως στη «Χ. Ε», ο δάσκαλος μύστης; Αμ τα ονόματα και τα παρατσούκλια; Πόσο όμορφα ηχούν στα αυτιά μας λέξεις που δεν ακούμε πια μακριά από τον τόπο μας στην αφιλόξενη και εχθρική πρωτεύουσα των Ελλήνων. Βιτώρια. Γρίλης. Μαριγώ η Ξυλάραινα. Κωνσταντής Ταντάνας. Ψοφακαμάτης. Σιδερής ή το Σουρέλλος και τόσα άλλα εύηχα μα τόσο άγνωστα στους συνανθρώπους της γειτονιάς μας, έστω και αν όλων η ομιλούμενη γλώσσα είναι η Ελληνική. 

Οι σελίδες 271 – 276, περικλείουν μια μεγάλη μορφή των γραμμάτων Πανελλήνιας διάστασης. Ένα μεγάλο αδικημένο Κορυφαίο Παιδαγωγό τον Χιώτη, Μιχάλη Παπαμαύρο, εξέχοντα παιδαγωγό, από τους πρωτεργάτες για την ανασύσταση της εκπαίδευσης αμέσως μετά την απελευθέρωση. Οι μαύρες εποχές του εμφύλιου αδελφοκτόνου σπαραγμού, ελπίζουμε πως πέρασαν παντοτινά. Ας μη ξεχνάμε ότι το υπουργείο παιδείας, σε πρόταση του Σχολικό Συμβούλιο του Γυμνασίου Bολισσού για την ονοματοθεσίας του σχολείου 

είχε προτείνει να δοθεί το όνομα του Mιχάλη Παπαμαύρου. 

Η πρόταση αυτή είχε γίνει ομόφωνα αποδεκτή και από το Δημοτικό Συμβούλιο Aμανής και από τη Νομαρχιακή Επιτροπή Παιδείας Xίου, αλλά δυστυχώς απορρίφθηκε από την αρμόδια υπηρεσία του YΠEΠΘ. Δυστυχώς τα «ταμπού» ή «άγνοια» και οι «διαχωρισμοί» παραμένουν. Θυμάμαι, πριν αρκετά χρόνια στη Χώρα, σε ένα φεστιβάλ νεολαίας η ΚΝΕ, έκανε μια εκδήλωση στον κήπο, για τον «Μεγάλο Βολισσιανό». Γύρισα όλα τα Βιβλιοπωλεία για να βρω το βιβλίο του κ. Σακελλαρίου «Μιχ. Παπαμαύρος», (εκδ. «Gutenberg» 1985) Άγνοια. Έλεγα το όνομα του κορυφαίου παιδαγωγού στον τόπο του και όλοι με κοίταγαν περίεργα. Με τη βοήθεια του συντοπίτη του κ. Νικολάου Σ. Χαλκιά έγραψα αρκετά άρθρα στην εφημερίδα «η Αμανή» με μοναδικό σκοπό τη δικαίωση του αλλά και να τον κάνω γνωστό στο ευρύ κοινό του νησιού μας. Πιστεύω ότι η τιμητική αναφορά του Παπαμαύρου, στις σελίδες αυτού του εξαιρετικού βιβλίου θα συμβάλει στην μνήμη αυτού του ξεχασμένου και αδικημένου «Μύστη». Θεωρώ υποχρέωση της ταπεινότητας μου και μόνο για αυτή την αναφορά του να απευθύνω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον συγγραφέα! Το διαπαιδαγωγικό έργο του ακούραστου δάσκαλου ολοκληρώνετε με την παρουσίαση των θεατρικών έργων του. Ενώ το βιβλίο ολοκληρώνετε με το τι έγραψαν για κείνον στην αναγγελία του θανάτου του. Πιστεύω ακράδαντα, ότι στη χωρία των αρκετών εκλεκτών βιβλίων του κοσμούν την Χιακή βιβλιογραφία, το συγκεκριμένο θα καταλάβει ξεχωριστή θέση και θα κατακτήσει τις ψυχές των φιλιστόρων αναγνωστών . Η συγκινησιακή φόρτιση που μου προκάλεσε η συχνή αναφορά στην «ΧΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ», και την προ ετών διακοπή της έκδοσης των «ΧΙΑΚΩΝ ΧΡΟΝΙΚΩΝ», τις οποίες θεωρώ πλήγμα για την ιστορία και τον πολιτισμό της Χίου, μου δίδουν το θάρρος να ζητήσω από τους ανά την υφήλιο συμπατριώτες μας να στηρίξουν με κάθε τρόπο τον απρόσκοπτη συνέχεια των : «ΠΕΛΙΝΝΑΙΟΥ» της «ΧΙΩΝΗΣ» και της «ΔΑΦΝΗΣ». Επίσης θέλω να εκφράσω τον εντυπωσιασμό μου από την προσφορά της Καλλιμασιάς στα πολιτιστικά δρώμενα του Μυροβόλου νησιού μας. Διατηρεί θέση πρωτοπόρα και ξεχωριστή που δικαιωματικά κρατά εδώ και πολλά χρόνια μεταξύ των χωριών του νησιού μας ! Μεταφραζόμενη δε σε έργα, αποδεικνύει τον οραματισμό και την δημιουργικότητα των άξιων παιδιών της, παράδειγμα προς μίμηση για όλους εμάς τους υπόλοιπους Χιώτες. Εξαίρεση το άλλο φωτεινό παράδειγμα, αυτό των ξεχασμένων και αποψιλωμένων από ανθρώπινο δυναμικό χωριό των Κουρουνίων στη Βόρεια Χίο. 

Για άλλη μια φορά οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στις εκδόσεις «άλφα πι» αλλά κυρίως στον κ. Ν. Δ. Χαρτουλάρη, για αυτό το παράθυρο γνώσης και μνήμης που άνοιξε διάπλατα . Για τις ιστορικές μαρτυρίες μα και τις παιδικές και σχολικές αναμνήσεις που μας χάρισε απλόχερα. 

Καλή Συνέχεια! 

Μιχάλης Γ. Καριάμης