Ομιλία για τη λήξη του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, του ΔΗΜ. ΜΕΛΑΧΡΟΙΝΟΥΔΗ.

Όπως είναι γνωστό, για όσους θέλουν να θυμούνται, στις 9 του Μάη  1945 υπογράφτηκε από το στρατάρχη Βίλχελμ Κάϊτελ η άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας στους Συμμάχους. Εἰχε προηγηθεί η αυτοκτονία του Φύρερ στο κρυσφύγετό του λίγες μέρες πρωτύτερα, αφού κάθε ελπίδα αντίστασης ήταν μάταιη.

Έτσι δινόταν τέλος σε ένα παρανοϊκό τόλμημα, που εκτός από τις υλικές καταστροφές, οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές ήταν τρομακτικές. Μόνο στο Ανατολικό μέτωπο, όπου έλαβαν μέρος το 70% των επιχειρήσεων, από πλευράς του νικητή κόκκινου στρατού έπεσαν στις μάχες 6.600.000 και από τους 5.200.000 αιχμαλώτους πέθαναν 3.600.000

Οι Γερμανικές απώλειες ήταν 4.000.000 στις μάχες και 374.000 οι νεκροί από τους 3.300.000 αιχμαλώτους.

Σε αυτό τον πόλεμο ξεχώρισε η Ελλάδα με την πρώτη νίκη εναντίον των δυνάμεων του Άξονα, κατατροπώνοντας την Ιταλία στην Αλβανία. Χρειάστηκε επέμβαση των γερμανικών στρατευμάτων για κατάληψή της χώρας μας σε βάρος άλλων επιχειρήσεων τους και επ’ ωφελεία των συμμάχων. Η καθυστέρηση για κατάληψη της Κρήτης (20 του Μάη με 1 Ιούνη) επηρέασε το σχεδιασμό κατά της Ρωσίας, με προβλεπόμενη επίθεση στις 18 του Μάη και που τελικά μετατέθηκε για τις 18 Ιούνη του 1941. Έτσι οι Ναζί εκτός από την απώλεια του στοιχείου του αιφνιδιασμού, είχαν να αντιμετωπίσουν το κρύο του χειμώνα, που αποδείχτηκε ακόμη μια φορά σύμμαχος των Ρώσων.

Αλλά και μετάς την κατοχή της η Ελλάδα συνέχισε να προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στη συμμαχική υπόθεση. Εκτός από τις συνεχείς δολιοφθορές από τις αντιστασιακές οργανώσεις, σημειώθηκαν δύο συνεχόμενα σαμποτάζ:

Το πρώτο στις 20-9-42 από την Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Νέων ( ΠΕΑΝ) οργάνωσης με αρχηγό τον αποταγμένο αξιωματικό αεροπορίας από το καθεστώς Μεταξά χιώτη Κώστα Περρίκο. Ανατίναξαν το κτίριο της προδοτικής   ΕΣΠΟ κοντά στην Ομόνοια, οργάνωσης που είχε αποστολή τη στρατολόγηση Ελλήνων για να πολεμήσουν στο πλευρό των Γερμανών στο Ανατολικό Μέτωπο. Σκοτώθηκαν μέλη της ΕΣΠΟ και πολλοί Ναζί. Η οργάνωση διαλύθηκε. Ήταν το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ στη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη και ανύψωσε το ηθικό Ελλήνων και Συμμάχων.

Το δεύτερο έγινε στις 26-11- 1942, όπου συνεργαζόμενες δυνάμεις του ΕΑΜ, του ΕΔΕΣ και ομάδα Άγγλων ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου στη Φωκίδα, καθυστερώντας για αρκετές βδομάδες τον ανεφοδιασμό των Γερμανών στην Αφρική.

Όσον αφορά το νησί της Χίου, αμέσως μετά τη γερμανική κατοχή, υπήρξε ο ενδιάμεσος σταθμός φιλοξενίας των διωκόμενων από τις αρχές κατοχής αξιωματικών στρατού και αεροπορίας και η προώθησή τους προς τη Μέση Ανατολή.

Μια τέτοια άγνωστη περίπτωση σύμφωνα με πληροφορίες μας,  συνέβη μερικούς μήνες μετά την κατάληψη της Ελλάδας. Στις πελεκανιές στην περιοχή Μερία της Καλλιμασιάς είχαν καταφύγει 15 ανώτεροι αξιωματικοί ζητώντας πλωτό μέσο διαφυγής μέχρι που ο ναυτικός Κώστας Γεωργίου Βεζυριάνας έκλεψε από τη γερμανική καταδίωξη, αγκυροβολημένης ανοικτά από την παραλία του Καμαριού της Αγ.Φωτεινής, την κατασχεμένη βάρκα του  Πατριάρχη από το Νεχώρι. Χρειάστηκε να κολυμπήσει περί τα 500 μέτρα. Με το Γιώργη Θλιβίτη μετέφεραν τους αξιωματικούς στα τουρκικά παράλια, οι οποίοι τους ανάγκασαν να τους ακολουθήσουν για να μη διαρρεύσει το συμβάν. Ο Βεζυριάνας δεν γύρισε ποτέ πίσω πεθαίνοντας στο Κάρδιφ χωρίς να γίνει ευρύτερα  γνωστή η ηρωική του πράξη.

Σύμφωνα με το βιβλίο του αντιστασιακού Νίκου Χαρτουλάρη, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω διάλεξε πριν από λίγες μέρες τη σημαδιακή μέρα της Πρωτομαγιάς για να περάσει στη αιωνιότητα, αρχικά δημιουργήθηκαν στη Χίο τρεις ομάδες αντίστασης.

Η Αντιφασιστική οργάνωση αριστερού προσανατολισμού, η Φιλική Εταιρεία σοσιαδημοκρατικής κατεύθυνσης και ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ)

Δεν υπήρξε αντιπαλότητα μεταξύ των οργανώσεων αυτών όπως στην υπόλοιπη Ελλάδα. Αντίθετα, ύστερα από διαβουλεύσεις μεταξύ τους, το καλοκαίρι του 1943 προέκυψε το ΕΑΜ με την πρώτη του Νομαρχιακή Επιτροπή (Αντρέας Λοϊζος, Σιδερής Κουβελάς, Αντώνης Γλύκας, Απόστολος Αμύγδαλος, Γιάννης Κατσόγιαννος και Ηλίας Καναβούτσης).

Μαζί με το ΕΑΜ συστεγάστηκε και ο νεοϊδρυμένος Απελευθερωτικός Αγών Χίου στη Βολισσό του δικηγόρου Νίκου Χαλκιά.

Να προστεθεί ακόμη ότι ο γιατρός Μαθιός Ζύμαρης ανέλαβε και συνέχισε σε όλη τη διάρκεια της κατοχής, την οργάνωση δικτύου πληροφοριών, σε μόνιμη επαφή με το κλιμάκιο της Αγγλικής κατασκοπείας στις ασιατικές ακτές. Ο ίδιος και οι συνεργάτες του πιάστηκαν ύστερα από προδοσία την άνοιξη του ’44 και φυλακίστηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Στις 24 του Γενάρη 1944 αποβιβάζονται στα Αγιάσματα ο υπολοχαγός Ιάσων Καλαμπόκας και ο τηλεγραφητής Πάνος Καρασούλης με τον  ασύρματό του. ΄Υστερα από πολλές μέρες προσπαθειών  και με τη μεσολάβηση του γιατρού Λίναρη, ο Καλαμπόκας συνάντησε τον Αντώνη Γλύκα, στο πατρικό σπίτι του οποίου στο Λατόμι στήθηκε στις  12 του Φλεβάρη ο ασύρματος.

Από τον Ιούνη του ΄44 δραστηριοποιείται το Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό (ΕΛΑΝ) με επικεφαλής το Γιώργη Μαυράκη και Διαμαντή Καραγκουλέ. Με τα τρία κουρσάρικά του και με προσωπική πολλές φορές συμμετοχή του υπολοχαγού της συμμαχικής αποστολής Ιάσονα  Καλαμπόκα, αιχμαλώτισε ή βύθισε 70 επιταγμένα από Γερμανούς πλοία.

Θα γράψει αργότερα για την αντίσταση ο υπολοχαγός Παλιατσάρας στο Δημήτρη Μαγγανά.  

Ο Ιάσων είχε οργανώσει τα πάντα. Αποθήκη όπλων, κρυψώνες, κέντρο πληροφοριών, συνδέσμους. Ευρήκε εκεί γόνιμο έδαφος και ανθρώπινο δυναμικό. Ο Ιεράρχης Ιωακείμ, οι καλόγεροι στους Αγ. Πατέρες, επιστήμονες, διευθυντές τραπεζών, πατριώτες όλοι οργανωμένοι στο ΕΑΜ. Και ούτε ο Καλαμπόκας ούτε εγώ ήταν δυνατό να κάνομε τίποτε χωρίς την πολύτιμη βοήθειά τους.

Ο εξαθλιωμένος επίσης από την πείνα πληθυσμός αναγκαζόταν να βρεί καταφύγιο στις απέναντι ακτές.

Δύσκολες, τραγικές οι συνθήκες για την αναχώρηση από το νησί. Το στρίμωγμα μέσα στην παραφορτωμένη βάρκα, η περατζάδα μέσα στη σκοτεινή νύχτα, το κουφό κουπί για το φόβο της γερμανικής καταδίωξης, ο ερημότοπος της άφιξης. Όμως οι νέοι του επάνδρωσαν τα πλοία που μάχονταν τον εχθρό στη Μεσόγειο και όχι μόνο ή πήραν μέρος στις μάχες της Αφρικής και της Ιταλίας.

Για τις ανάγκες τούτης της ομιλίας πήρα συνέντευξη από τον καλλιμασιώτη Γιώργη Δημήτρη Φρατζέσκο που έκαμε 30 τέτοιες περατζάδες.

Ο μπότης του Κουτσουλιά, αποκάλυψε, ήτανε μικρή βάρκα με τέσσερα κουπιά. Χωρούσε 10 άτομα. Τραβούσα κουπί μαζί με το Γιώργη το Κόμορο και το Δημήτρη το Βρουλή. Κάθε περατζάδα παίρναμε ένα διπλό ψωμί. Ο Κουτσουλιάς την είχε με τον Παντελή το Αγόρι, το Γιώργη τον Άγγλο και το Σπύρο το Γανιάρη. Ύστερα από καρφωτή βρήκαν τη βάρκα στη Μονολιά και την κατάστρεψαν και τους έβαλαν πολλούς μήνες φυλακή.

Η βάρκα του Βασίλη του Συράκη χωρούσε 40 άτομα και είχεν έξι κουπιά. Είμαστε μαζί με το δραγάτη τον Κόκα και το Δημήτρη Φρατζέσκο, δηλαδή τον πατέρα μου. Μιας πιάσαν οι Τούρκοι και μας έδωκαν ξύλο.

Κουβαλήσαμε και ξένους που είχενε στο σπίτι του ο Σπύρος ο Γανιάρης

Πολλές βάρκες φεύγανε από τον Καταρράκτη και τα Θυμιανά.

Στα Θυμιανά ήταν δυο βάρκες του Γιώργη Καλόγερου.

 Οι Νενητούσοι είχανε δυο και η μια βούλιαξε και πνίγηκαν 8 άτομα.

Τελειώνοντας θα υπενθυμίσω δημοσίευμα του περασμένου Οκτώβρη, του αντιστασιακού Πάνου Καρασούλη ότι σήμερα είναι σε εξέλιξη ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος με οικονομική μορφή και που διερωτάται αν οι Έλληνες σήμερα θα ξαναπούν το ΟΧΙ.

Την απάντηση, με διαχρονική μορφή, θα δώσει ο οραματιστής Κώστας Περίκος στην παράνομη εφημερίδα του ΔΟΞΑ τον Ιούνιο του ’42:

Ο πόλεμος τούτος δεν είναι πάλη εθνικών συμφερόντων. Είναι ο γενεσιουργός παλμός μιας κοσμογονικής εγκυμοσύνης. Στα σωθικά του παλιού κόσμου συντεριάζεται το έμβρυο μιας καινούργιας ανθρωπότητας. Ναι είναι τρομερή η στιγμή! Η δυστυχία, η πείνα, η ερήμωση, ο θάνατος, όλα τα κακά και όλες οι υφές που παρακολουθούν την ανθρώπινη ύπαρξη, συσσωρεύτηκαν σ’ αυτό τον ιστορικό χρόνο που ζούμε όλοι μας. Και όμως αν θελήσωμε να τον ζήσομε έντονα θ’ ανακαλύψωμε μέσα στον πόνο του αυτό το απέραντο που θα μας δυναμώσει. Ζούμε την οδύνη της ιστορίας που κοιλοπονάει την καινούρια Ζωή.

Σ’ αυτή τη μεγάλη στιγμή νοιώθουμε το καθήκον για εθνική επιστράτευση όλων όσων έχουν ψυχή και ανθρώπινη αξιοπρέπεια (….) Το παρελθόν έσβυσε. Και εκείνα που σβύνουν δεν μπορούν να υποστηρίξουν αυτά που έρχονται. ’Οσοι νομίζετε πως θα σταθείτε επειδή κάματε το καθήκον σας, μάθετε πως το καθήκον δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Είναι ατέλειωτο όπως ατέλειωτη είναι και η ιστορία… Και σήμερα η ιστορική επιταγή μας οδηγεί σε αγώνες κι όχι σε εύκολους ρητορισμούς ή καλογραμμένες συνταγές.

Κλείνοντας θα ήταν ευχής έργο, τον παραπάνω Οραματιστή να αναδείξει η κοινωνία, προσφέροντάς  στους νέους μας  το πρότυπο που αναζητούν για να τους οδηγήσει μακριά από τον κόσμο της συναλλαγής και της εκμετάλλευσης και του παραγκωνισμού των αξίων.

Αντίθετα, αν χάσομε τους νέους μας θα ξαναγυρίσουν οι δυσάρεστες καταστάσεις του παρελθόντος, τώρα μάλιστα που εκκολάπτεται το αυγό του φιδιού. Και οι έχοντες και οι κατέχοντες που ποιούν τη νήσσαν με τη γύρω τους δυστυχία θα χάσουν τα αυγά και τα καλάθια κατά τη λαϊκή έκφραση.