Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ 1881

Μέ τήν καρδιάν, μέ τήν ψυχήν τά χείλη μου θ’ ἀνοίξω 

τῆς Χίος τήν καταστροφή νά καλαμογραφήσω (1).

Σ’ τά χίλια ὀκτακόσια ἒτος ὀγδόντα ἓνα

πέρνω 'ς τό χέρι τό χαρτί μέ τήν θλιμμένη μπέννα,

τρεμουλιαστά τήν ἐκρατῶ, τήν συμφορά νά γράψω,

τόν ἂδικόν της θάνατον ἀπό καρδιᾶς νά κλάψω. 

Ἦταν' ἡμέρα Κυριακή, ’ς τῇς κοσιδυό τοῦ Μάρτη,

μέγας σεισμός ἐγίνηκε, Τσεσμέ και Χιός ἐχάθη. 

Ἦταν ἡ ὣρα μιάμιση μετά τήν μεσημβρία,

ἀρχίζ’ ἡ Χίος σείεται μ’ ὃλα της τά χωρία·

ἀκοῦν τήν γῆν μουγκρολογᾶ καί πέφτουν τά ντουβάρια,

πλακόνει νηούς, πλακόνει νηαῖς, πλακόνει παλληκάρια·

μικροί, μεγάλοι τρέχανε ‘ς τούς δρόμους νά γλυτώσουν,

καί οἱ τοῖχοι ἐπέφτανε καί τούς καταπλακόνουν ; 

Ὃλοι, φτωχοί καί πλούσιοι καί καλομαθημένοι,

μέσα ’ς τ’ ἀγιάζι ξενυχτοῦν, γυμνοί κι ἀνεζωσμένοι. 

Ὃσοι κι’ ἂν ἐγλυτώσανε τούς ’θώριες λυπημένους,

ἐκλαῖγαν καί θρηνούσανε διά τούς σκοτωμένους.

Κλαῖν ῃ μανάδες τά παιδιά, καί τά παιδιά μανάδες,

κλαῖνε καί ῃ καλόπαντρες γιά τούς καλούς των άντρες. 

Ντηλέγραφος ἐχτύπησε ’ς ὃλη τήν οἰκουμένη,

σώσετ’, ἀδέρφια Χριστιανοί, τήν Χίον τήν καμένη!

Εὐτύς ντηλεγραφήσανε Τουρκίαν καί Ρωσσίαν,

Γαλλίαν καί Ἀμερικήν, Προυσσίαν καί Ἀγγλίαν,

καί ἡ Αὐστρία τό ’μαθεν, Ἀθῆναι κ’ ἡ Ἰταλία,

ὃλοι ἐβοηθήσανε ’ς τήν Χίον τήν ἀθλία.

Οἱ σκαπανεῖς οἱ Ἓλληνες ἦρθαν καί ’βοηθήσαν

μέ τήν καρδιά, μέ τήν ψυχή ὃλους ὑπερασπίσαν·

καθώς ἑστεῖλαν καί γιατρούς δώδεκ’ ἀφ’ τῇς Ἀθήναις,

καί δωρεάν τά γιατρικά εἰς τόν λαόν τά δίναν.

Διακόσοι ναῦται ’βγήκανε ’πό μέσ’ ἀφ’ τά βιράνια (2),

τά λαβωμένα σώματα τά βάζαν ’ς τά βαπόργια,

’ς τήν Σμύρνην τά πηγαίνανε διά νά τά γιατρέψουν.

Ἀλλονοῦ χέργια κόφτανε κι ἀλλονοῦ τά ποδάργια,

μά ’κεῖνα τά μικρόπαιδα, ἂχου! τά καϋμένα,

’ποῦ βγάζαν τά κορμάκια των καί ἢτανε λυωμένα!...

Δήν ἢσασθε νά βλέπετε τί θρῆνος ’ποῦ ’χε γείνει,

κορίτσια ποῦ σκοτώθησαν, ὂμορφα σάν τοῖς κρῖνοι,

ὃλα βιράνι ’γένηκαν, τσαρσιά και μαχαλάδες,

ἂνθρωποι σκοτωθήκανε πεντέμιση χιλιάδες·

κ’ ἐννηά χιλιάδες ἀδερφοί ἢτανε λαβωμένοι,

διακόσιοι Ὀθωμανοί ’ς τό Κάστρο φονεμμένοι,

σαράντα πέντε Τούρκισσαις ἢτανε ’ς ἓνα σπίτι,

καί διάβασμα ἐκάνανε εἰς τήν ’δικιά των πίστι.

Ἐκεῖ ποῦ ἐδιαβάζανε ῃ κατακαϋμέναις

τό σπίτι τῇς ἐπλάκωσε τῇς κακομουργιασμέναις.

Δέν ἢσαστε νά βλέπετε μεσ’ ’ς τά νεκροταφεῖα,

’ποῦ ’βάζαν δέκα σώματα ἀντάμα ’ς ἓνα μνῆμα·

ἂνθρωποι γενναιόκαρδοι τά μνήματα ἐσκάβγαν,

χωρίς ’ξεφτέργια καί Σταυρό ἐπγαίναν καί τούς θάβγαν.

Ὦ Χίος μου περίφημη! ’ποῦ ἢσουν ζηλεμμένη,

καί τώρα ἐκατάντησες μαύρη καί μαραμμένη!

Ποῦ ἒμειναν τά ἂνθια σου; ποῦ πά’ ἡ ὀμορφιά σου;

πού πήγαν’ οἱ ἀνθρῶποί σου καί τά ὑπάρχοντά σου;

Εἲκοσι καί ὀχτώ χωριά ξεχωριστ’ ἀφ’ τόν Κάμπο

μαζί κι’ ἡ Χώρα χάλασε καί ὃλος ὁ Βροντάδος...

Ἐχάλασε καί ὁ Τσεσμές μέ τόσ’ ἂλλα χωρία,

ἐχάλασαν τ’ Ἀλάτσατα κι’ ἡ Κάτω – Παναγία.

Ὦ Χίος μου περίφημη! Ἀνατολῆς τό ἂστρο,

ἐχάλασ’ ἡ καθέδρα σου, τό παλαιό σου Κάστρο!

Θεέ μεγαλοδύναμε! ὢχ! κάμε ἐσπλαχνία,

λυπήσου τ’ ἀναμάρτητα καί τά μικρά παιδία.

Θεέ μεγαλοδύναμε! καί πᾶψε τήν ὀργήν σου

ἀπό τόν φοβερό σεισμόν καί δῶσε τήν εὐχήν σου.

Θεέ μεγαλοδύναμε! καί πᾶψε τόν θυμό σου,

κι’ ἀπό τόν φοβερό σεισμό γλύτωσε τόν λαό σου.

Θεέ μεγαλοδύναμε! μεγάλο τὂνομά σου,

φύλλο δέν πέφτ’ ἀφ’ τό δενδρί δίχως τό θέλημά σου.

(1) καλαμογραφήσω = περιγράψω

(2) βιράνια = ἐρείπια. Ἡ λέξις τουρκική

ΛΥΓΕΡΑΙ Η ΘΕΡΙΣΤΙΚΑ ᾼΣΜΑΤΑ, από τα «ΧΙΑΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ» του Κωνσταντίνου Ν. Κανελλάκη, Εν Αθήναις 1890,